Tandplak is een kleverig laagje op je tanden en kiezen dat je amper ziet. Het bestaat uit een mix van speekseleiwitten (glycoproteïnen) en bacteriën uit je mond- en keelholte. Door de suikers uit achtergebleven voedselresten kunnen de bacteriën verder groeien en zo tandplak veroorzaken. Dat komt het vaakst voor op plekken die moeilijk te reinigen zijn (denk: tussen je tanden, tussen de tandvleesrand en tandhals, op je kiezen…).
Als je tandplak niet tijdig verwijdert, kan het verkalken tot tandsteen. Enkel een tandarts of mondhygiënist kan dit weghalen. De bacteriën in tandplak kunnen bovendien suikers omzetten in zuren die het tandglazuur aantasten en zo gaatjes veroorzaken. Ook teruggetrokken tandvlees en een slechte adem zijn vaak het gevolg van tandplak.
Lees ook: deze voeding kan teruggetrokken tandvlees in de hand werken
Hoe verwijder je tandplak?
Tandplak kan je normaal gezien binnen de 48 uur nog gemakkelijk wegpoetsen. Let hierbij wel op: “Als je ontbijt met fruitsap of iets anders zuur, poets je beter vóór het eten,” tipt tandarts An Pinxten (ze heeft een praktijk in Borgerhout). “Omdat je tandglazuur verweekt is na zo’n zuurstoot, zou je het weleens kunnen ‘wegvegen’. Ook ’s avonds geldt hetzelfde: poets niet meteen nadat je een glas wijn hebt gedronken of hebt gesnoept.” Als je na het ontbijt een frisse mond wil, kan je achteraf nog spoelen met mondwater.
Om ophoping van tandplak te voorkomen, poets je twee keer per dag. “In theorie poets je best twee minuten, maar bij een elektrische borstel duurt het gewoonlijk wat langer. Je moet telkens de buiten- én binnenkant poetsen, waardoor je er niet komt met twee minuten,” volgens tandarts An Pinxten. Bij voorkeur gebruik je hiervoor een tandpasta met fluoride. “Fluoride is de onschadelijke vorm van fluor (in gasvorm is het wél giftig) en kan absoluut geen kwaad in je tandpasta,” zegt Pinxten. “Volwassenen mogen zo’n 1.500 microgram per micrometer binnenkrijgen, bij kinderen is dat 1.000. Je zou dus al zo’n 5 kilo tandpasta moeten verorberen vooraleer het schadelijk wordt. Voor kindjes – die hun tandpasta sneller opeten – raad ik wel kindertandpasta aan, daar zit minder fluor in. Fluoride kun je door niets vervangen en is een echte meerwaarde bij het poetsen (het versterkt je tandglazuur), maar bij mensen met weinig tand(vlees)problemen zal ik vervangers als extract van groene thee niet verbieden.”
Ook dagelijks de interdentale ruimte tussen je tanden en kiezen reinigen is een must om te voorkomen dat tandplak zich ophoopt. “Klassieke draadjes kunnen doorschieten en je tandvlees kwetsen, daarom raad ik eerder houten (driehoekige) of rubberen tandenstokers aan,” tipt tandarts An Pinxten. “Wat voor jou werkt, is erg afhankelijk van de ruimte tussen je tanden.”
Voeding die tandplak helpt verwijderen
Bovenstaande poets- en flosroutine is uiteraard dé sleutel tot een gezonde mond, maar ook je dieet is van belang, vindt Dr. Marilyn Ward, tandarts én Director Clinical Research bij Philips Healthcare. Zo weinig mogelijk suiker en zetmeelrijk voedsel zal de groei van slechte bacteriën beperken, maar er zijn volgens haar ook voedingsmiddelen en producten die kunnen helpen bij het verwijderen van bestaand tandplak:
- Knapperig fruit en groenten. Regelmatig rauwe appels, wortelen, selderij en andere knapperige groenten en fruit kauwen, zou helpen bij het verwijderen van tandplak dat zich ophoopt op je voortanden en kiezen.
- Kaas, yoghurt en andere gekweekte bacteriën. De bacteriën in kaas en yoghurt zouden kunnen helpen het zuur dat tandplak opbouwt te neutraliseren. Voor wie veganistisch of lactose-intolerant is, zou tofu vergelijkbare eigenschappen hebben.
- Water. Ook een lekker glas koud water zou zuren en tandplak-veroorzakende bacteriën wegspoelen.
- Groene of zwarte thee. Deze theesoorten bevatten beiden polyfenolen die reageren met tandplakbacteriën. Deze polyfenolen (hoofdzakelijk afkomstig van planten) doden bacteriën of brengen hen tot een halt. Bijgevolg kunnen de bacteriën niet groeien, en geen zuren vormen die onze tanden aanvallen.
- Shiitake. Voor sommigen een echte delicatesse, maar de shiitake zou ook een helpende hand kunnen zijn voor een gezonde mond. Deze paddenstoel bevat een stofje dat helpt het immuunsysteem te regelen en tandplak en mondbacteriën afbreekt. Een lekker omeletje met shiitake kan dus meer voor je gezondheid betekenen dan je voorheen dacht.
- Kaneel. Ook kaneel doodt bacteriën in je mond. Je kan de specerij zelfs inschakelen als dagelijkse spoeling voor je tanden en mond. Een spoelmiddel met kaneel? Kook water en voeg kaneel toe. Eens afgekoeld, laat je het enkele minuten in je mond zwiepen, net zoals elke andere spoeling.
Blijf weg van deze voeding
Zonder verrassing, zijn onderstaande voedingsgroepen nefast voor een goede mondhygiëne. Hier blijf je dus best ver van weg (in de mate van het mogelijke):
- Plakkerig snoep. Duik je graag eens in de snoepkast, grijp dan naar snoepjes die snel in te slikken zijn in plaats plakkerige bonbons waar je een half uur later nog op aan het kauwen bent. Lollies en karamellen vermijd je dus liefst.
- Zetmeelrijk voedsel dat blijft plakken aan je tanden. Denk aan zachte broodjes, chips en pasta. Deze voedingsmiddelen kunnen aan je tanden kleven en zelfs vast raken tussen je tanden; en zo plavei je de weg voor tandplak.
