In gesprek met Rika Ponnet: een pleidooi voor échte liefde in 2019

Liefde ‘een onmogelijk verlangen’, of op zijn minst een onderneming waar we niet te
veel van moeten verwachten? In haar nieuwste boek Alleen met jou pleit relatietherapeute
Rika Ponnet net voor meer ambitie in de liefde en een terugkeer naar de romantiek.

Een pleidooi voor romantiek in tijden waarin we de liefde soms haast cijfermatig benaderen, is op zijn minst verrassend. Steeds vaker hopen we het toeval immers een hand te helpen door ons lot in handen van algoritmes of experts te leggen. Loopt de liefde niet zoals we zouden willen, dan zoeken we troost in de boodschap dat onversneden liefdesgeluk enkel voor personages uit sprookjes is weggelegd, en dat de weg naar geluk begint met het omarmen van de gewonigheid in leven en liefde. Niet romantisch, wel realistisch. Rika Ponnet, seksuologe en relatiebemiddelaar bij haar eigen relatiebureau Duet, poneert in haar nieuwste boek vier stellingen die daar lijnrecht tegenin gaan.

“WE MOETEN MÉÉR VERWACHTEN VAN DE LIEFDE”

De laatste jaren kreeg Rika via de media vooral vragen voor artikels over hoe lastig en
moeilijk de liefde is. Liefde bijna als de bron van alle kwaad. En daar had ze genoeg van.
Rika Ponnet: “Dat kun je wel zeggen. Om maar weg te blijven van de clichés wordt er
ingezoomd op het falen, de mislukking, de onmogelijkheid van de liefde. Door de focus
te leggen op die lastige kant worden we angstiger in de liefde, en vanuit die angst durven
we ons vaak niet meer te geven. Ik pleit ervoor om vaker de fantastische kant van de
liefde te belichten, en zo een vollediger beeld te schetsen. We lijken soms te vergeten dat
er een kant aan de liefde zit, die de lastigheid ervan de moeite waard maakt.”

Terwijl mensen zoals psychiater Dirk De Wachter en filosoof Alain de Botton pleiten voor meer gewonigheid en content zijn met het onvolmaakte, pleit jij net voor meer ambitie in de liefde.

“Ja, de juiste ambitie. Ik heb het dan niet over zoeken naar die ene prins of prinses op het witte paard. Als we in het leven ambitieus zijn, leggen we de verantwoordelijkheid vaak bij onszelf. In de liefde is dat anders: we focussen sneller op de inbreng van de ander. Is die boeiend genoeg, heeft hij voldoende te bieden, is hij wel de moeite waard? Ambitie in de liefde is eerder een mindset, het is bereid zijn om er ten volle voor te gaan en ons af te vragen wat we zelf doen om de ander gelukkig te maken. Wat ons zo’n boeiende partner maakt. Die vraag is confronterender, en dus stellen we ze minder snel.”

Alain de Botton zegt dat we sowieso met de verkeerde gaan trouwen, en al blij mogen zijn als we het als twee feilbare mensen überhaupt met elkaar uithouden.

“Dat is het beeld van de liefde volgens de man Alain de Botton. Het is niet de liefde volgens en voor iedereen.”

Het biedt wel troost aan zij die worstelen met de liefde in al haar facetten.

“Dat is zo. Tegelijk voelt het als een muffe pastoorsboodschap, waarbij de beloning voor alle kommer en kwel te verwachten valt in het hiernamaals. De liefde is veel meer dan dat: intens, vol levenskracht en vitaliteit, passioneel, soms ruw. Laat ons de liefde niet tot die uitersten reduceren, maar ze in haar totaliteit zien. Soms lijkt ons leven wel op een Disneyfilm, en soms ook niet. Gelukkig maar, elke dag Disney houdt geen mens vol, maar het mooie laat wel toe om het lastige ook te dragen.”

Volgens jou is het dan ook juist de angst voor het pijnlijke van de liefde die ons het meeste lijden berokkent.

“Ik krijg bij Duet mensen over de vloer die erg bang zijn voor afwijzing, en de gedachte dat ze er niet mee zullen kunnen omgaan. Dan vraag ik door: ‘Stel dat je wordt afgewezen, wat gebeurt er dan? Je zult je misschien een dag minder goed voelen, of een week, maar je zult er niet aan sterven’. Scheidingen en relatiebreuken maken deel uit van de liefde zoals we die willen kennen. Daar zitten bijzonder pijnlijke kanten aan, maar ze brengt ons ook de allerdiepste bevrediging. Ik vind dat we niet minder van de liefde moeten verwachten, maar meer. We moeten onze verlangens groter durven te maken, en ze als drijfveer zien. Ze zijn een motor die ervoor zorgt dat we niet vanuit onze angsten leven, waardoor we niet in staat zijn om authentiek te kiezen.”

“ALS WE ALLEMAAL WAT ROMANTISCHER ZOUDEN ZIJN, ZOUDEN WE GELUKKIGER ZIJN”

Rika Ponnet: “Daar ben ik absoluut van overtuigd. Tijdens lezingen zie ik mensen soms raar opkijken, en die boodschap afdoen als minder realistisch. Na afloop krijg ik dan weer vaak erg emotionele reacties. De boodschap blijkt in elk geval veel los te maken.”

Bedoel je dat we allemaal vaker moeten dineren bij kaarslicht en elkaar moeten verrassen met een bloemetje?

“Wat je onder romantiek verstaat, is persoonlijk. Dat hoeven niet de platgetreden paden te zijn, maar het mag wel. Een zonsondergang aan zee, dat is van het mooiste wat er is, maar we generen er ons bijna voor dat we dat mooi vinden. Stoppen we een lief briefje in de broodtrommel van de kinderen, dan vinden we dat tof. Doen we dat bij onze partner, dan vinden we het algauw klef. We zijn nochtans allemaal gevoelig voor complimenten of lieve woordjes, ook de mensen die beweren dat niet te zijn.”

Wat als ik helemaal niet romantisch ben? Of mijn partner?

“Je hebt het dan over mensen diezichzelf daar te rationeel voor noemen? Rationele mensen bestaan niet. Als iemand rationaliseert, heeft dat te maken met angst om volgens hun emoties te leven. Ik ben ervan overtuigd dat iedereen verlangt naar erkenning, aandacht, liefde. Vaak geven we ook dat antwoord als er gevraagd wordt naar het belangrijkste in ons leven. Maar als we onze agenda checken, is het vaak een eyeopener hoe weinig tijd we aan die zo belangrijke zaken spenderen.”

Volgens jou gaan we in de liefde op zoek naar wat onze allerdiepste behoeftes en verlangens zijn als mens.

“Mijn pleidooi voor romantiek is niet gratuit. Ik onderbouw dat in Alleen met jou door voort te bouwen op het denkkader dat ik in mijn vorige boek, Blijf bij mij, introduceerde. De romantische liefde waar verliefdheid deel van uitmaakt, laat ons glashelder zien wat onze diepste behoeftes en kwetsbaarheden zijn. Die krijgen we niet altijd makkelijk ingevuld binnen onze relaties: omdat we ze onvoldoende kennen, of zelfs helemaal niet. Omdat we ze ook niet herkennen bij onze partner. In het boek heb ik het uitgebreid over wat dat met ons, onze geliefden en onze relaties doet. Ik toon aan dat de romantische liefde uiteindelijk de enige weg is naar de meest complete invulling van onze hechtingsverlangens.”

“KRITISCH ZIJN IN DE LIEFDE WORDT OVERSCHAT”

Vanuit haar beroep als relatiebemiddelaar speelt ook de zoektocht naar liefde een grote rol in het boek. Volgens Rika zijn we collectief te angstig om op ons gezicht te gaan in de liefde, waardoor we daten met een checklist. Of erger nog: niet daten, omdat we toch niemand vinden die aan onze checklist voldoet. Rika Ponnet: “Dat merken we sterk bij Duet. Soms komen mensen aanzetten met een waslijst aan eisen. Vaak zien we dat één parameter die niet voldoet, aanleiding kan zijn om de ander niet eens te willen ontmoeten. Dat is sterker aanwezig dan vroeger.”

Is kieskeurigheid altijd slecht? Misschien besparen we ons zo wel heel wat overbodige inspanningen?

“We lijken collectief te geloven dat een relatie het meeste kans op slagen heeft als de ander zo goed mogelijk op ons lijkt. Ik hoor experts in Blind Getrouwd zeggen: ‘Hij is heel links, zij ook, this is the perfect match!’. Dat slaat nergens op, maar we kijken met 1,3 miljoen, en vóór je het weet, gaan we dat geloven. Mensen zijn bang om met iemand te daten die op bepaalde vlakken anders is. Ze zijn ook op zoek naar shortcuts, en zo gebeurt het in ons bureau dat iemand een potentiële date afwijst omdat ze op zijn Facebookpagina ziet dat hij naar Werchter gaat, terwijl zij naar Tomorrowland trekt. Die dame was ervan overtuigd dat het nooit zou kunnen klikken, en dus wilde ze hem niet ontmoeten. ‘Wat als we naar zee rijden, en hij zet de radio op Studio Brussel, terwijl ik liever naar MNM luister?’, vroeg ze. ‘Dan heb je toch direct ruzie?’ Als je dan doorvraagt, draait het om angst voor conflict, en een uiting van dieper liggende bindingsangst. Als iemand op alle vlakken bij je past, en hij gaat elk jaar een keer naar Werchter, heeft een relatie dan geen kans? Geloof me: daar kom je overheen. Mijn ervaring is dat als je mensen de liefde met hun hoofd laat benaderen, je de deur openzet voor angst en controledrift.”

En dus swipen we ons te pletter op Tinder, en wijzen we af op basis van een profielfoto.

“Ik ben geen Tinder-fan, ik vermoed dat het meer schade aanricht dan het oplevert. Natuurlijk zijn er succesverhalen, maar ik zie ook stigmatisering, devaluatie en ontmenselijking van het proces van verliefd worden. Mensen worden gereduceerd tot een profielfoto of een paar eigenschappen, bijna alsof je een auto koopt. We wijzen razendsnel af, leren beoordelen en veroordelen in een paar seconden.”

Deden we dat vóór Tinder ook al niet? De ene knapper vinden dan de ander, en op basis van die uiterlijke kenmerken beslissen of we iemand ten dans vroegen op het dorpsbal?

“Mijn moeder vertelt me dat ze in die tijd natuurlijk ook zagen wie een mooi figuur had en wie niet, maar dat er minder werd gestigmatiseerd. Er was een heel beperkte beeldcultuur, waardoor ze meer openstonden voor de totaalervaring die een mens is. Het is niet omdat iemand geen haar heeft dat hij geen fantastische man kan zijn. We stellen ons vaak niet de juiste vragen: hoeveel haar iemand heeft is één zaak, wat het met je doet als hij de kamer binnenkomt, hoe jij je voelt als je bij hem bent, dat zijn veel essentiëlere dingen. Om die te ervaren heb je een sfeer van verbinding nodig, eerder dan van snelle afwijzing.”

Ook het tempo waarin en het gemak waarmee we mensen afwijzen, zou ons geen deugd doen.

“Tinder verhoogt niet alleen de frequentie waarmee mensen een afwijzing te verwerken krijgen, ook de manier waarop je tegenwoordig afwijst, laat vaak te wensen over. Van de ene dag op de andere doen alsof de andere niet meer bestaat, is vernietigend, en zorgt ervoor dat mensen angstiger worden en deel gaan uitmaken van een datingcultuur die vrij onveilig aanvoelt.”

Wat is het verschil tussen Tinder en een relatiebureau als Duet?

“Wie een relatiebureau inschakelt, wil zijn ontmoetingskansen verhogen. Net als wie Tinder goed gebruikt. Bij ons verklein je het risico dat er iemand aan de andere kant zit die getrouwd is, of helemaal geen relatie wil. Tinder is op dat vlak veel meer een speeltuin. Bij ons weten mensen zeker dat de gegevens kloppen, dat de motivatie gelijk is, dat ze in een veilige datingcontext zitten, met mensen die bereid zijn om elkaar te ontmoeten.”

Ik veronderstel dat jullie klanten ook beginnen met het invullen van een checklist?

“Dat klopt, vóór mensen op eerste gesprek komen, laten we hen een vragenlijst invullen. Voor ons is het belangrijker hóé iemand die vragen invult dan wát hij invult.”

Levert checklistdaten en parameters vergelijken dan niks op? Er zijn intussen Blind Getrouwd-koppels met kinderen.

“Blind Getrouwd onderbouwt mijn pleidooi voor de romantische liefde perfect. Een ander je huwelijkspartner laten kiezen wijst op totale overgave. Al van in het stad- of gemeentehuis zie je hoe de deelnemers bereid zijn om afstand te nemen van hun denkkaders en ervoor te gaan. Slagen ze in hun opzet, dan heeft dat meer te maken met het feit dat ze hun muren hebben neergelaten en zich zo ontvankelijk hebben opengesteld dat ze tot een emotionele connectie kwamen, dan met het werk van de experts. Er bestaat geen formule voor de liefde: in essentie zal het altijd gaan om het eerste moment dat je iemand ziet, wat je dan voelt, en wat je beslist om daarmee te doen.”

In het boek hekel je onze ‘tip-cultuur’, waarin we niet meer vertrouwen op onszelf maar te rade gaan bij experts. Ik durf het bijna niet te vragen, maar ik doe het toch: heb je tips om romantischer in het leven te staan?

“Mijn ultieme tip is: denk er eens zelf over na. Ik kan jou niet het antwoord geven. Soms hebben mensen een mythisch idee over echte liefde: dat je elkaar woordeloos begrijpt en perfect aanvoelt wat de ander nodig heeft. Dat als iemand het je moet vragen, dat impliceert dat het geen liefde is. Maar je mag best aan je partner vragen wat hij fijn vindt. We zijn allemaal in staat om graag te zien, en we mogen daarbij voortgaan op onszelf en wat we voelen. We mogen het ook bevragen bij de ander. Veel steunt op je mindset: elke dag zijn er mogelijkheden om romantiek weer een plek te geven. Ik raad mensen aan om het voor zichzelf te doen, en te zien wat er gebeurt. Je zult ervan versteld staan wat het met jou en je partner doet, hoeveel krediet het je oplevert. Soms hoor ik na een lezing dat mensen helemaal gemotiveerd zijn om ervoor te gaan. Dat ze in een romantische mood terechtkomen en er zin in hebben. Meer dan dat kan en wil ik niet aanreiken.”

Meer tips van Rika Ponnet:

• 6 tips van Rika Ponnet over downdaten
• 6 tips om écht verliefd te blijven
• Wat te doen na een echtscheiding?

Tekst door Kelly Deriemaeker.