Diëtist Pieter Brughmans over foute informatie op sociale media: ‘Ik hou er niet van als mensen misleid worden’
In het beste geval word je online geïnspireerd. In het slechtste geval worden je gevaarlijke fabels gevoed en aangesmeerd. Precies waar anti-influencers tegenin gaan, met durf en feiten. Zo weerlegt diëtist Pieter Brughmans op zijn account @gezondgevonden foute informatie over voeding.
Pieter Brughmans: “Fabeltjes over voeding zijn van alle tijden, maar sinds de opkomst van sociale media en influencers lijkt daar een grote luidspreker op te staan. Als diëtist kan ik niet anders dan erop reageren: rechtvaardigheid is voor mij een kernwaarde, ik hou er niet van als mensen misleid worden. Dus pik ik in op berichten, en weerleg ik foute informatie met feiten.”
“Hoe bepaal ik waarop ik reageer? Om te beginnen kijk ik naar de potentiële doelgroep. Kan dit product veel mensen schade berokkenen, of blijft het beperkt? In dezelfde lijn: hoe groot is het bereik? Influencers met een beperkt aantal volgers ga ik geen extra aandacht geven – dat is trouwens ook de reden waarom ik in mijn posts nooit namen noem. Ik ga ook altijd even door de reacties onder de misinformatie. Zijn die alleen maar positief? Dan versterkt dat de geloofwaardigheid van het verhaal en is tegengewicht extra belangrijk. Terzijde: die reacties zijn haast altijd allemaal positief. Niet omdat het advies of het aanbevolen product zo goed is, maar omdat kritische reacties verwijderd worden.”
“Er kruipt best veel tijd en energie in mijn account, maar ik vind het belangrijk om te doen. Want naast het feit dat je geld betaalt voor iets dat niet werkt, kan het ook gewoon gevaarlijk zijn. Recent reageerde ik bijvoorbeeld op een aantal influencers die Keltisch zout aanprezen. ‘Met 83 natuurlijke mineralen!’, schreeuwen ze dan uit. Wat ze er niet bij zeggen – of misschien zelf niet weten – is dat die mineralen maar in zéér kleine hoeveelheden in dat zout zitten en geen enkel voordeel voor je gezondheid hebben, en sterker nog: dat ze niet alle 83 goed voor je zijn. Nog erger wordt het als ze uitpakken met slogans. ‘Hoofdpijn? Meng een eetlepel Keltisch zout in een glas water en je bent er zo vanaf!’ Dat is dus wanneer het potentieel gevaarlijk wordt: voor bijvoorbeeld oudere mensen of nierpatiënten is zo’n hoeveelheid zout echt niet goed. Van aansprakelijkheid liggen influencers niet wakker: als beoefenaar van een (para)medisch beroep kunnen wij aangeklaagd worden als we foute medische informatie verspreiden, voor mensen buiten deze beroepen is de wetgeving minder duidelijk. Of ze maken er zich makkelijk vanaf met uitspraken als ‘test vooral zelf’.”
‘Hou vooral ook voor ogen dat, áls er zo’n eenvoudige oplossing bestond, artsen en diëtisten die ook wel zouden aanbevelen’
“Het komt er dus op aan om zelf waakzaam te blijven. En vergis je niet, dat kan moeilijk zijn. Ten eerste worden de filmpjes met de gekste claims het vaakst vertoond. Mensen blijven nu eenmaal veel sneller haken bij een titel als ‘Je dokter liegt: daarom mag je nooit groenten eten’ dan ‘Eet groenten en fruit’. En hoe meer views iets krijgt, hoe meer het algoritme dat zal promoten. Influencers weten bovendien goed hoe ze een publiek kunnen bespelen. Ze brengen hun boodschap zeer zelfverzekerd en laten het klinken alsof ze alle research hebben gedaan. Ze weten dat hun volgers antwoorden zoeken of in de war zijn, en werpen zich op als reddingsboei waar wij ons aan mogen vastklampen. Bijkomende research gaan we niet altijd doen, we hébben nu net een oplossing. Een oplossing die in de meeste gevallen dan ook nog heel eenvoudig blijkt: één schep Keltisch zout en alles is in orde. Als je veel last hebt van bepaalde klachten is dat een aantrekkelijk verhaal. Mijn advies? Check en dubbelcheck. Neem niet zonder meer aan wat je ziet, meestal handelen influencers uit eigenbelang. Hou vooral ook voor ogen dat, áls er zo’n eenvoudige oplossing bestond, artsen en diëtisten die ook wel zouden aanbevelen.”
“Of de influencers me vrezen? Dat weet ik niet. Ik denk niet dat ze happy zijn, zeker niet als het gaat over de producten die ze zelf verkopen, want dan gaat het over hun omzet. Maar reageren doen ze zelden of nooit. Vermoedelijk hebben ze weinig zin om al die inhoudelijke argumenten te weerleggen…”
Door Evelien Roels.
Meer lezen
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
