Waarom Nantes de ideale bestemming is voor je volgende citytrip

Kan kunst de wereld redden? Een cultuurstad als Nantes alvast wel. Laat je er overspoelen door verbluffende installaties in openlucht, expo’s en zomerse evenementen langs de Loire.

Kloosterkapel wordt hotel: in Nantes zijn ze niet vies van herbestemming van geijkte instituten. Ons bedje is gespreid in een suite met glasramen uit 1883. Niet toevallig heet de plek nu ‘Sōzō’, Japans voor ‘verbeelding’, iets wat niet ontbreekt in Nantes. Onder de stenen bogen hangt hedendaags artistiek werk van multimediakunstenaar Huang Yan, ‘De Vier Seizoenen’. Die originele aanpak om kunst te verstrengelen met de omgeving, vinden we de hele trip terug in alle hoeken van de stad en langs de rivier. Een ideaal uitje voor wie houdt van kunst en cultuur in een verrassende setting.

Volg de groene lijn

In de plantentuin over de deur – “Een van de vijf mooiste van het land”, zegt de receptionist – staat niet alleen het standbeeld van Jules Verne, geboren in Nantes, er prijken nu ook eigentijdse ‘groene’ kunstwerken tussen de zeldzame planten. Onder meer een reuzegrote versie van ‘Manneken Pis’ lijkt het wel, maar dan modern en in houten schijven, ‘L’homme de Bois’ van Fabrice Hyber. De klassieke bronzen Wallace-drinkfonteinen kregen moderne tegenhangers ontworpen door Cyril Pedrosa, en de ‘Twee Baadsters’ van Claire Tabouret. “En zo hebben we overal in de stad artistieke verrassingen, het hele jaar door”, vertelt cultuurbeleidsmedewerker Xavier Theret, die er perfect in geslaagd is een nieuw type toeristen aan te trekken naar Nantes. “Volg de groene lijn door Nantes, en je ontdekt al die kunst vanzelf.”

We volgen ze eerst naar de koekjesfabriek van LU. Die kwam na de verhuizing van de productie-eenheid leeg te staan. Inmiddels is het een cultureel centrum met een zalig terras langs het water en een boekenmarkt. Gasten kunnen ook naar boven, de jugendstiltoren op, voor een schitterend zicht over de stad in het Gyrorama. Op dat draaiend platform zien we hoe de Loire door de stad stroomt, hoe het eilandje midden in de rivier vol hangars en havenkranen staat, en aan de overkant ontwaren we in de verte de blokkige contouren van ‘La Cité radieuse’ van Le Corbusier. “Ja, net als in Marseille bouwde Le Corbusier hier een appartementsblok naar zijn visie”, vertelt de gids. “Dit exemplaar, in het stadsdeel Rezé, is minder bekend, maar het is zeker een bezoek waard. Er is zelfs een modelappartement waar je kunt binnenlopen, pure jaren vijftig.”

Stad aan de stroom

De geboortestad van schrijver Jules Verne bruist ook vandaag nog steeds van de fantasie en creativiteit. Het eiland dat vroeger een scheepswerf herbergde, is nu het epicentrum van de ‘Machines’, mechanische reuzen die onder meer door Antwerpen paradeerden; ze zijn in Nantes bedacht en gemaakt. Er wordt volop getimmerd aan nieuw werk, zoals een Minotaurus voor Toulouse. Op het grote plein naast de ateliers paradeert ‘Le Grand Éléphant’, die de kinderen natspuit en op wiens rug je kunt meerijden. Indrukwekkend hoe zijn poten en slurf bewegen en de gigantische constructie rondstapt. Kleinere maar even grappige machinale dieren zijn te zien in de Galerie des Machines, zoals een zwarte reuzenspin, een vliegende reiger en vlinders die je zelf in beweging trapt met een fiets. Op dit zonnige plein heerst een kermisachtige sfeer: jeugd staat te rappen, kinderen likken aan een artisanaal ijsje en hun ouders springen mee in de gigantische draaimolen ‘Le Carrousel des Mondes Marins’, waar ze op oceaandieren rijden.

Langs het groene spoor zien we installaties zoals de reuzegrote gele lintmeter van Lilian Bourgeat en klankkunstwerk ‘Air’ van Rolf Julius; dit metalen jasje rond de handelsschool fluit in de wind. We wandelen naar het zwarte gerechtsgebouw ontworpen door Jean Nouvel, en onder een geelgeschilderde havenkraan door, over de Quai des Antilles, langs de kiosk van Jean Prouvé – zijn prototype voor een Total-benzinestation – en langs de monumentale ringen van Daniel Buren en Patrick Bouchain. Aan het uiteinde van het eiland lopen we de exporuimte HAB Galerie binnen, waar altijd boeiende wisselende expo’s hedendaagse kunst te zien zijn in de industriële, betonnen hal. Lang was Nantes de belangrijkste Franse haven, vandaar namen zoals ‘Hangar à Bananes’ waar het tropisch fruit werd opgeslagen. Voor de lokale jeugd is dit eiland nu de uitgelezen plek om uit te waaien, met streetart te experimenteren en in ligzetels van de zon te genieten, tot die in de rivier zakt en de muziek de overhand neemt in de barretjes langs het water. De ringen van Buren en Bouchain nemen ‘s nachts vele kleuren aan.

Turen naar de horizon

Fantastisch is dat je Nantes ook over het water kunt bezoeken. Wij nemen de Navibus richting Musée Jules Verne. De manuscripten en uitgaves van deze grondlegger van de sciencefiction zijn er te bewonderen, en zijn standbeeld prijkt op de heuvel buiten de deur. Als kleine jongen, turend naar de horizon. Ligt daar de kiem van zijn Reis rond de wereld in 80 dagen? Dat Nantes een wereldhaven was, en scheepsbouw een belangrijke activiteit, heeft zeker bijgedragen tot Vernes verbeelding.
Op de heuvel Sainte-Anne, een groen en rustig stukje Nantes, komen rijkelui zich verschuilen in kostbare villa’s. Ook L’Atlantide is er zo eentje, mét Michelinsterrenrestaurant. Een niet te missen halte, omwille van het menu met beste van het land en de zee, maar ook voor het zicht over de rivier. De sympathieke chef Jean-Yves Guého toont ons zijn moestuin langs het water en glundert. “Waar elders kun je zo tuinieren? En waar vind je nog kraakverse vis, net aangevoerd? Schitterende wijnen hebben we ook langs de Loire. Dit is voor mij het paradijs, ook al werkte ik in Amerika en Azië. Tussen het koken door ga ik fietsen langs de rivier met mijn vrienden, tot in de wijngaarden”, glimlacht hij. Na de heerlijke lunch met de vangst van de dag en een kort bezoek aan de verrassend betaalbare kamers, weet ik al waar wij volgende keer gaan logeren.

Ernaast prijkt het kunstwerk ‘Belvédère de l’Hermitage’ van de Japanner Tadashi Kawamata. Een gigantisch nest lijkt dit balkon wel, van waaruit je een prachtpanorama hebt over de stad links, een building rechts en aan de overkant een kleurrijk, pittoresk dorpje. “In het oudste gebouw met gewapend beton van Frankrijk, CAP 44 uit 1895, opent in 2028 het vernieuwde Musée Jules Verne, La Cité des Imaginaires“, vertelt de gelauwerde chef-kok. “Voor nu raad ik je zeker ook aan om eens over te varen naar Trentemoult, het vroegere matrozendorp.”

Die raad volgen we op. We ontdekken de gezellige dorpsstraten met felgekleurde muren. Hoewel de huisjes klein zijn, blijken ze erg gegeerd. “Ik woon hier rustig, en met de Navibus ben ik snel en zonder file op mijn werk”, vertelt een bewoonster. We lachen met de grappige streetart op de muren en wandelen naar een volgend kunstwerk, ‘Le Pendule’ van Roman Signer die de tijd wijzerloos wegtikt op de oude betonfabriek in verval. We sluiten de dag af op het terras van de Little Atlantic Brewery, een nieuwe invulling voor de voormalige scheepswerf. Er worden huisgemaakte bieren getapt, van lichte pale ale, fruitige Neipa en stevige Blacklager. Perfect bij de uitstekende fish-and-chips.

Pakkende kunst

Terug in het centrum beseffen we dat ook daar allerlei kunst nog op de groene lijn lonkt. Er zijn nu al 130 hedendaagse kunstwerken. ’s Zomers worden die nog aangevuld met tijdelijke installaties in het kader van het festival Le Voyage à Nantes. Vlakbij ons hotel lopen we even binnen in het Musée d’arts de Nantes, een van de meest gerenommeerde van Frankrijk, dat uitpakt met grote expo’s zoals die over Op-Art. Evengoed zijn er kleine galerijtjes in de stad, die jonge kunstenaars een podium geven, zoals Zoo en Mira. “Wij zijn heel anders dan de doorsnee galerij, hier is winst maken niet de bedoeling, wel jonge mensen laten kennismaken met hedendaagse kunst”, legt de student aan de receptie van Galerie RDV uit. De werken van Jean-François Courtilat zijn alvast erg intrigerend, een mix van Afrikaanse maskers en spierwit plastic.
Pakkend zijn ook de glazen tegeltjes op de kade – met honderden zijn ze, verwijzend naar de schepen die slaafgemaakten vervoerden naar Amerika. In de tunnel ga je net als zij de diepte en de donkerte in, en krijg je verhalen over wat deze mensen moesten ondergaan, tot de afschaffing van de slavernij. Nantes was lang dé intercontinentale haven van Frankrijk en daarmee ook de grootste Franse draaischijf voor mensenhandel. Als enige stad in Frankrijk richtte Nantes een Mémorial de l’Abolition de l’Esclavage op, waar de term ‘vrijheid’ in alle talen schittert in de zon als je uit het duistere ondergrondse deel bovenkomt.

De hedendaagse kunst contrasteert met eeuwenoude architectuur. De expo Hokusai is te zien in het kasteel van de hertogen van Bretagne, imposant achter zijn slotgracht en ophaalbrug, het symbool van de macht van Nantes, in eeuwige rivaliteit met de Bretoense stad Rennes. De Passage Pommeraye is ook niet te missen, een neoclassisistische gaanderij uit 1843 met glazen dak. Winkelen blijft er vandaag even verleidelijk, met handtassen van Paul Marius en de typische koekjes bij patissier Larnicol.

Ook culinair is er veel om uit te kiezen. We gaan vanavond voor La Cigale, tussen de palmen en de art-nouveau-keramiektegels. Op de menukaart staan Franse klassiekers; voor de deur prijkt de hele zomer hedendaagse kunst op het operaplein.

Fietsen langs de Loire

We sluiten onze citytrip af met een stevige dag op de fiets, want we willen ook nog openluchtkunst zien die langs de Loire prijkt, tot aan de monding in Saint-Nazaire en Saint-Brevin. Er zijn maar liefst 33 werken te bewonderen, maar wij zullen een bloemlezing doen. De oceaanslang, of ‘Serpent d’Océan’, van de Chinese kunstenaar Huang Yong Ping is het meest gegoogelde Franse monument na de Eiffeltoren. We hebben speciaal een dag gekozen waarbij het in de namiddag laagtij is zodat we het kunstwerk in volle glorie zien. Bij hoogtij ligt het onder water en zie je alleen de kop. Daarnaartoe is het een flink eind fietsen, we smeren onze beentjes in voor vier uur op de fiets. Gelukkig zijn er veerboten voor korte adempauzes en op de terugweg kiezen we voor een snelle bypass per trein – daar mag de fiets gratis op in Frankrijk, als je de spitsuren mijdt.

Het eerste deel van ons avontuur op twee wielen voert langs veel groen op de linkeroever, op aanraden van Marko, de sympathieke eigenaar van fietsatelier Poupoupidou. Uitvinder is hij ook, van een fietsspeld voor rokken, en hij maakt allerlei decoratievoorwerpen uit gerecycleerde fietsketting, zoals lampen, en een schommelstoel uit wielen. Kortom, fantasie op volle kracht bij deze fietsenmaker met zijn steampunk-creaties.

Het eerste grote kunstwerk op onze route is ‘La Serpentine Rouge’. De rode slang, vermomd als fabrieksbuis, duikt het water in. Een mooi idee van de Amerikaanse kunstenaar Jimmy Durham, natuur en cultuur vermengd. De veerboot brengt ons naar de overkant naar ‘La Maison dans la Loire’, een werk van Jean-Luc Courcoult. Een scheefhangend, zinkend huis, we raken er niet op uitgekeken! ’s Avonds gaat er zelfs een lichtje aan achter het raam van de verlaten woning, midden in de Loire.
Na flink trappen komen we aan in Cordemais, waar de ‘Villa Cheminée’ van Tatzu Nishi een bewoonbaar staaltje hedendaagse kunst is aan de Loire. Als je de driehonderd treden opgaat, kom je aan een huisje met terras én boom dat bovenop de nepvuurtoren prijkt. Er hangen verrekijkers klaar en ook je ontbijt wordt boven geleverd. Interactiever dan dat wordt kunst niet! In deze romantische setting zou je bijna vergeten dat de gigantische elektriciteitscentrale van Cordemais maar een paar tientallen meter verder ligt. Ook hier is de inventiviteit verstrengeld met de rivier en de industrie erlangs.

Strand aan de monding

En dan is het zover, tegen zonsondergang komen we aan bij de beroemde ‘Serpent d’Océan’ in zee. Als een soort kruising tussen een dino en een walvisskelet spoelt het kunstwerk van Huang Yong Ping deels onder, naargelang de getijden. Je kunt ernaartoe zwemmen bij hoog water of het van nabij inspecteren als het droog ligt, want het ligt als een maritiem monster aan het strand van Saint-Brevin, omzoomd door dennen. Het zicht op de scheepswerven aan de overkant, en de met rood-witte kunst versierde olieraffinaderijen van Saint-Nazaire, maakt het strandtafereel surrealistisch. Het voelt als de prehistorie en tegelijk een hoogtechnologisch toekomstbeeld. Zijn we beland in een roman van Jules Verne?

Een grappige taxichauffeur is onze redder. Hij brengt ons de brug over, zodat we de trein terug naar Nantes kunnen nemen. Hij wordt constant gebeld, druk met scheepslui die de stad in willen, of terug naar hun schip, maar maakt toch tijd om ons van het hippe restaurant Gamin snel naar het station te voeren. Daar hadden we onze fietsen achtergelaten, om mee te nemen op de laatste trein. Wanneer zijn kaartlezer stuk blijkt, is er maar één snelle oplossing: als wijze van betaling geven we hem onze heerlijke maaltijd, netjes verpakt in meeneemdoosjes. Hij kan er hartelijk om lachen. “Wat zou het leven saai zijn zonder wat humor en fantasie”, zegt hij bij het afscheid. Een man naar ons hart, in deze bijzondere streek waar creativiteit in de lucht lijkt te hangen. We hebben met plezier een stevige dosis ingeademd.

Meer reizen

Reizen

Reizen

Droomreizen: een Zuid-Chinees sprookje in Guilin

Reizen

Reizen

Rust gezocht (en gevonden): 6 prikkelarme plekken verstopt in de stad of in de vrije natuur

Reizen

Reizen

Online coördinator Robine ging voor het eerst op cruise: “Heerlijk om slapend van bestemming naar bestemming gevaren te worden”

Beeld: Lot Van Riel e.a.