Archivaris Els Flour: ‘Soms lijkt gelijkheid in België vanzelfsprekend. Ons archief is dan een eyeopener’

redactie

19 jun 2025 Bijgewerkt: 19 jun 2025 3 min leestijd

Het Archief- en Onderzoekscentrum voor Vrouwengeschiedenis in Brussel draagt al dertig jaar zorg voor het erfgoed van de feministische beweging in ons land. Archivaris Els Flour, opgeleid als historicus aan KU Leuven, was er van in het begin bij.

Tussen archief en activisme

“Vlak na het afstuderen kwam ik in contact met minister Miet Smet, die destijds verantwoordelijk was voor het beleid omtrent gelijke kansen voor mannen en vrouwen. Samen met een Franstalige collega kreeg ik van haar kabinet de opdracht om de archieven van de Belgische vrouwenbeweging in kaart te brengen. Ik reisde heel Vlaanderen af op zoek naar sporen van alle vrouwenorganisaties die ons land rijk is geweest. De conclusie luidde algauw dat er verschrikkelijk veel materiaal verloren was gegaan uit de periode voor de Tweede Wereldoorlog. Waarom? Omdat er in België nog geen specifiek archiefcentrum bestond. Zuilgebonden organisaties konden bij hun eigen archiefcentra terecht, maar veel vrouwenorganisaties vielen uit de boot en RoSa – het kenniscentrum opgericht in de jaren zeventig – focuste zich vooral op materiaal uit de tweede feministische golf. We stonden dus voor een cruciale keuze: bewaring of archiefverlies. Zo werd het AVG opgericht.”

Le Petit Livre Rouge des Femmes, het eerste Belgische feministisch manifest uit 1972.

“We zijn sinds 1995 gehuisvest in het Amazonegebouw in Brussel, geopend door minister Smet als uitvalsbasis voor de vrouwenbeweging. Vandaag vinden niet alleen studenten hun weg naar ons, maar ook kunstenaars, documentairemakers en activisten. Mensen associëren archieven in eerste instantie met papier. We hebben inderdaad verslagen, brieven en brochures in ons bezit, maar ook pins, stickers, foto’s en zelfs de typemachine waarop Het Rode Boekje van de Vrouwen in 1972 is getypt – het eerste Belgisch feministisch manifest. Omdat we een levend archief zijn, voegen we nog regelmatig nieuwe zaken toe. Zo bewaren we ook materiaal van de feministische collectieven die vandaag aan de kar trekken en geschiedenis schrijven.”

Lees ook: Mama’s Maken Porno: ‘Officieel mag je geen porno vertonen aan wie jonger is dan achttien. Ons opzet is dus strikt gezien strafbaar’

Els Flour — Het archief bevat niet alleen verslagen, brieven en brochures, maar bewaart ook online content.

“Ons veld is dezer dagen springlevend. Enerzijds zijn er nieuwe collectieven ontstaan. Anderzijds staan thema’s zoals geweld op vrouwen helaas weer hoog op de agenda. Het AVG is niet alleen een neutraal instituut, maar heeft ook een emotionele betekenis. Ons bestaan erkent het maatschappelijke belang van de feministische strijd. We werken ook nauw samen met het Fonds Suzan Daniel, dat het archief van de LGBTQIA-beweging bewaart. Soms lijkt gelijkheid in België vanzelfsprekend. Ons archief is dan een eyeopener. Stereotypen waren en zijn alomtegenwoordig. Zelfs in onze collectie zitten blinde vlekken. We hebben bijvoorbeeld nog te weinig materiaal over vrouwen met een migratieachtergrond in huis. Gelijkekansenorganisaties staan vandaag onder druk. Dat roept ongerustheid op, zeker als je ziet wat er in andere landen gebeurt. Wij zullen nooit conservatieve ideeën propageren, maar we moeten wel oog hebben voor verschillende standpunten. Zo hebben we recent het archief opgenomen van een collectief van thuiswerkende vrouwen. Niet de feministische voorhoede, maar ook dát is een vrouwenorganisatie.”