Conservator Evelien Jonckheere: ‘Doe mij maar de micro-geschiedenissen, zaken die dreigen te verdwijnen in de plooien van de tijd’

redactie

23 jun 2025 Bijgewerkt: 23 jun 2025 3 min leestijd

Als museum van het dagelijks leven bezit het Huis van Alijn in Gent een rijke verzameling aan objecten. De missie van conservator Evelien Jonckheere, kunstwetenschapper en winnaar van de Scriptieprijs: deze bijzondere collectie delen met het grote publiek.

Van folklore tot flippo’s

“Voor mijn scriptie en doctoraat zocht ik in archieven naar overblijfselen van het verdwenen variététheater van 1880 tot 1914. Nadien heb ik geschipperd tussen onderzoek en praktijk om via omzwervingen naar Mechelen en Antwerpen bij het Huis van Alijn in Gent terecht te komen. Het voelde een beetje als thuiskomen want ik woon vlak bij het museum, dat gevestigd is in een middeleeuws godshuis en gegroeid is uit het Museum voor Volkskunde. Mijn interesse in folklore loopt als rode draad door mijn carrière. Kleine verhalen zeggen soms meer dan grote narratieven. Doe mij maar de micro-geschiedenissen, zaken die haast vergeten zijn en dreigen te verdwijnen in de plooien van de tijd. Daarmee kun je als conservator veel vertellen op een herkenbare en laagdrempelige manier, zonder dat het belerend wordt.”

Lees ook: Archivaris Els Flour: ‘Soms lijkt gelijkheid in België vanzelfsprekend. Ons archief is dan een eyeopener’

Oude magazines zoals Het Rijk der Vrouw, een titel die later opging in Libelle.

“De collectie van het Huis van Alijn bevat geen peperdure kunstwerken, maar is desondanks van grote culturele waarde. We verzamelen alledaagse artefacten uit de twintigste eeuw en vroeger met betrekking tot het lichaam, de kindertijd, rituelen en feesten, de jaarkalender, ontspanning en vrije tijd. Onze vorige expo toonde onder andere vroege vibrators, die toen nog als massagetoestel in de markt werden gezet. Dat vertelt iets over hoe men destijds naar seksualiteit en vrouwelijkheid keek. De nieuwe tentoonstelling ‘Foorwonder’, die op 20 juni opent, focust op het kermisleven rond 1900. Er zitten prachtige stukken tussen. We hebben aandacht voor de wonderen van die tijd – van fascinerende anatomische kabinetten en ‘wondermensen’ tot magische theaters en de technologische primeurs van toen. Vandaag wekken die opnieuw veel verwondering op.”

Evelien Jonckheere — Jonkheere met een View-Master, een stereoscoop die populair werd vanaf de jaren vijftig.

Lees ook: Historicus Tracey Panek: ‘We hebben een Levi’s jeans van Steve Jobs en een jasje van Albert Einstein’

“Aangezien de objecten in onze verzameling doorgaans geen grote waarde in valuta kennen, is het een uitdaging om te bepalen wat te bewaren en wat niet. Het vergt veel overleg. De meeste stukken belanden bij ons via private schenkingen, van oude vakantiefoto’s tot een verzameling flippo’s. Vaak hangt er een persoonlijk verhaal aan vast en dat geeft objecten extra betekenis. Ons werk is nooit af. We voegen continu moderne zaken toe, al zit er wat vertraging op. Momenteel digitaliseren we bijvoorbeeld reclame uit tijdschriften van zo’n twintig jaar terug. Het grote vraagstuk is wat te doen met sociale media. Die zijn niet alleen vluchtig en dus moeilijk te capteren, maar er is ook de kwestie van privacy en het kostenplaatje van digitale opslag. Volgend jaar vieren we ons honderdjarig bestaan. Als de collectie ons iets kan leren, dan wel dat de maatschappij continu in verandering is. We denken dat we nu in een crisis zitten, maar in feite komt de mensheid elk decennium in een nieuwe stroomversnelling terecht. Of het nu gaat om de industrialisering, de atoomdreiging of de komst van AI.”