Leven als pokerprof: een fascinerende handleiding voor een succesvol leven

Evelien Rutten

26 okt 2020

Is het écht zo’n louche spel dat ze enkel in groezelige achterkamertjes spelen? Natuurlijk niet. De regels van het pokeren worden steeds vaker beschouwd als een fascinerende handleiding voor een succesvol leven.

Poker heeft een slechte reputatie. In de mindset van de gemiddelde Vlaming is het een duister gokspelletje met louche onderwereldfiguren. Hoe kan het ook anders? Zodra ze bij een gangsterfilm inzoomen op een pokerspel, wordt de spanning ondraaglijk. Valsspelers proberen elkaar te beduvelen, pechvogels verliezen een fortuin en de slechteriken roken grijnzend een sigaar. Zelfs het waargebeurde Molly’s Game (2017), waarin de schitterende Jessica Chastain een intelligente en charismatische pokerprinses speelt, eindigt deprimerend. Niet te verwonderen dus dat geen enkele moeder haar kind een pokercarrière toewenst.

Maar is die reputatie wel verdiend? Het spel an sich is namelijk enorm interessant. Op de grafiek van gok- en tactische spelletjes ligt poker pal tussen roulette en schaken in. Het is een ingenieus spel waarbij je inderdaad geluk nodig hebt, maar vooral een groot wiskundig inzicht én de capaciteit om je tegenstanders psychologisch te doorgronden. Spitant detail: de beste schakers ter wereld verbranden tot zesduizend calorieën per dag tijdens hun tornooien, dus beschouwen wij poker dan ook maar meteen als een échte sport.

Poker heeft veel parallellen met het echte leven: je moet goed kunnen bluffen, subtiel kunnen bedriegen en je voortdurend afvragen wat ‘de ander’ denkt dat jij gaat doen

De Russisch-Amerikaanse journaliste en doctor in de psychologie Maria Konnikova wist helemaal niets over het spel toen ze besloot zich in de wereld van poker onder te dompelen en er een boek over te schrijven. Na een paar persoonlijke tegenslagen, wilde ze onderzoeken welke rol ‘geluk’ heeft in het leven en hoeveel je echt zelf in de hand hebt. Zou ze door een intensieve cursus pokeren haar kansen beter leren inschatten en daardoor ook betere beslissingen nemen? Het resultaat lees je in The Biggest Bluff, een echte pageturner (helaas nog niet vertaald) waarin je samen met Konnikova de pokerwereld ontdekt. Ze schakelt de hulp in van Erik Seidel, een pokerlegende die al miljoenen dollars won tijdens internationale pokerwedstrijden. Het doel? Met zijn begeleiding binnen het jaar doorstoten naar de top van de pokerwereld. Of ze daarin slaagt, verklap ik niet, maar ze krijgt in ieder geval haar leven terug op de rails.

Lessen in lichaamstaal

Een van de eerste lessen die Konnikova leert, is dat je bij poker ‘op de man’ speelt. Het is niet eens cruciaal om goede kaarten te hebben, want wie de tegenstanders het best kan inschatten en daarnaast een goed potje kan bluffen, wint. Dat wordt zelfs wetenschappelijk gestaafd. Analytisch onderzoek van de econoom Ingo Fiedler wees uit dat de persoon met de beste kaarten slechts in twaalf procent van de gevallen wint. Geen wonder dus dat de wiskundige John von Neumann in zijn beroemde speltheorie veel parallellen zag tussen poker en het echte leven: een aaneenschakeling van bluffen, subtiel bedriegen en je voortdurend afvragen wat ‘de andere’ denkt dat jij gaat doen. Konnikova komt door scha en schande tot dezelfde conclusie. Tijdens haar training belandt ze aan tientallen pokertafels met kleurrijke personages uit alle lagen van de bevolking. Ze laat zich manipuleren door een zielige opa die geen Engels spreekt, maar haar achteraf genadeloos inmaakt.

Voortreffelijk worden in poker is zoals een nieuwe taal leren spreken, waarbij je psychologische signalen leert herkennen in iemands lichaamstaal

Meerdere jonge vrouwen pretenderen een bondgenoot te zijn in de voornamelijk mannelijke pokerwereld, maar haar goedgelovigheid wordt keer op keer afgestraft. Voortreffelijk worden in poker is zoals een nieuwe taal leren spreken, waarbij je psychologische signalen leert herkennen in iemands lichaamstaal. Professor Michael Slepian (Columbia University) heeft hier expliciet onderzoek naar gedaan. Studenten werd gevraagd om filmpjes te bekijken van echte pokerwedstrijden. Wie enkel de gezichten van de spelers bestudeerde, kon zeer moeilijk inschatten wie effectief aan het bluffen was. Maar de studenten die zich concentreerden op de handen, konden zelfs zonder voorkennis van poker veel accurater inschatten of een speler goede of slechte kaarten had. Blijkbaar zijn vloeiende handbewegingen een teken van zelfvertrouwen.

De kunst van het verliezen

Na enkele spelletjes waar ze wint, gaat het voor Konnikova bergaf. Ze verliest steeds opnieuw. Maar dat blijkt een waardevolle les. Een gepensioneerd pokerspeler vertelt haar dat verliezen noodzakelijk is om te leren winnen. Zonder dat deprimerende proces van keer op keer mislukken, is er geen leercurve. Het herinnert me aan de periode dat ik zuurdesembrood leerde bakken. Drie maanden lang produceerde ik enkel platte, harde schijven, maar door koppig vol te houden en te leren van elk misbaksel, tover ik vandaag enkel nog heerlijk luchtige zuurdesembroden uit mijn oven.

De bekende 10.000 uur-regel stelt dat als je 10.000 uur oefent op een nieuwe vaardigheid, je het niveau van een professional kunt halen. Dat geldt zeker en vast voor het pokerspel. Geoefende spelers hebben geleerd hun cool te bewaren, zelfs als het vuur hen aan de schenen wordt gelegd. Minder ervaren, opgehitste spelers die achterstaan in het spel en eigenlijk zouden moeten passen, nemen op den duur destructieve risico’s en verliezen daardoor grote sommen geld. Wie gracieus durft te verliezen en op tijd past, houdt het spel veel langer vol.

Zonder dat deprimerende proces van keer op keer mislukken, is er geen leercurve

Van passief naar assertief

Poker is een mannenspel: gemiddeld is slechts drie procent van de deelnemers een vrouw. Konnikova merkt aan de pokertafel op dat haar mannelijke tegenspelers moeite hebben met een agressief spelende vrouw. Opnieuw is dat een weerspiegeling van het echte leven. De academica Hannah Riley Bowles (Harvard Kennedy School) deed onderzoek naar onderhandelingsvaardigheden bij vrouwen en ontdekte dat vrouwen vaker dan mannen ‘gestraft’ worden bij loonsonderhandelingen. Een vrouw die opslag vraagt, wordt gezien als agressief, terwijl het bij een man net een teken is van veel potentieel. Vrouwen voelen dat instinctief aan en gedragen zich er jammer genoeg ook naar. Ze stellen zich wat makker op dan ze in werkelijkheid zijn. Zelfs de vrijgevochten Konnikova merkt tot haar eigen frustratie dat ze zich inhoudt tijdens het pokerspel en zich passiever opstelt dan nodig. Het kost haar veel moeite om het ‘oordeel’ van de mannen op een elegante manier te trotseren en assertief uit de hoek te komen, maar het is de enige manier om te leren winnen.

Vertrouw de cijfers

Een belangrijke vraag die Konnikova zich stelt, is welke rol geluk speelt in het spel. Tijdens haar doctoraatsonderzoek aan de universiteit deed Konnikova een interessante ontdekking. Ze vroeg duizend proefpersonen om fictief mee te spelen op de beurs. Wat bleek? Zelfs de meest intelligente deelnemers overschatten voortdurend hun eigen gelukskansen en nemen daardoor steeds slechtere beslissingen. De illusie dat je controle hebt, zorgt ervoor dat je nooit echt controle krijgt over het spel. Ook in ons dagelijks leven hebben we een gecompliceerde relatie met statistiek. De kans om zes cijfers juist te hebben in de Belgische lotto is minder dan 1 op de 8 miljoen, maar toch kopen we elke week hoopvol een nieuw ticket. We gaan af op ons buikgevoel en negeren de koude, harde data.

De illusie dat je controle hebt, zorgt ervoor dat je nooit echt controle krijgt over het spel

Bij poker is het net belangrijk om steeds rationeel en koelbloedig je kansen in te schatten. Weten welke kaarten al gedeeld zijn en welke combinaties nog op tafel kunnen gelegd worden: op basis daarvan actie ondernemen. Je kunt geluk hebben, maar dat blijft nooit duren, inzicht en kennis brengen je op lange termijn een heel stuk verder. Toch mogen we het effect van geluk niet helemaal uitsluiten. Vooral omdat sommige mensen méér talent lijken te hebben voor geluk dan anderen. De Britse econoom William Beveridge schreef in The Art of Scientific Investigation dat succesvolle mensen een kei zijn in het observeren en herkennen van kansen. Je kunt de gebeurtenissen rondom jou niet controleren, maar wel hoe je ze aanwendt in je eigen voordeel. Het is dat waar Konnikova’s coach Erik Seidel ook voortdurend op hamert: pay attention.

Vind de juiste woorden

Vreemd genoeg heeft ook ons taalgebruik een groot effect op onze winstkansen, zowel bij poker als in het echte leven. Wat doen we als we zenuwachtig worden voor een presentatie of een examen? Jammeren dat het zéker niet gaat lukken. En daarmee kelderen we ons zelfvertrouwen. Wie tijdens het pokeren genadeloos wordt ingemaakt, moet zichzelf razendsnel herpakken voordat het volgende spel begint of het spel is voorbij. Je moet accepteren dat verlies bij het spel hoort. Een verslagen ‘Hoe is dat nu mogelijk?!’ of ‘Verdorie, ik heb altijd pech!’ zorgt voor een veel te emotionele mindset, waardoor je minder gefocust gaat spelen.

Slachtoffers winnen niet. Hou dus je gedachten vrij van negatieve ruis, of zeg liever iets als ‘Dit hoort bij het spel. Nu krijg ik een nieuwe kans om te winnen’

Slachtoffers winnen niet, concludeert Konnikova. Hou dus je gedachten vrij van dat soort negatieve ruis, of zeg liever iets als ‘Dit hoort bij het spel. Nu krijg ik een nieuwe kans om te winnen’. De woorden die we denken of uitspreken, bepalen namelijk hoe we ons gaan gedragen. De auteur W.H. Auden verwoordde het als volgt: “Taal is de moeder en niet de knecht van onze gedachten.” Wie een negatieve uitkomst uitspreekt, creëert een selffulfilling prophecy.

Hoe meer je weet, hoe minder je weet

Enkele jaren geleden volgde ik een cursus wijnkenner. Na een half jaar waande ik mezelf een professioneel sommelier, omdat ik het verschil kende tussen pinot noir en pinot grigio. Ik blaakte van zelfvertrouwen als ik op restaurant een wijntje bestelde. Maar hoe langer de cursus duurde, hoe onzekerder ik werd. Stilaan kreeg ik zicht op de massale hoeveelheid informatie die beschikbaar is over wijn. In geen honderd jaar zou ik alles kunnen leren wat er te leren valt. Daardoor verloor ik ineens ook al mijn zelfvertrouwen en daalde ik van mijn hoge toren weer netjes af naar de catacomben van de eersteklas amateurs.

Ook Konnikova ervaart een gelijkaardige leercurve tijdens het pokeren. Hoe meer ze leert, hoe moeilijker het wordt. Want met de ervaring komt ook het inzicht in wat er allemaal fout kan lopen. Dat kan ontmoedigend en intimiderend zijn, maar ook een boost om er echt voor te gaan. Om écht goed te worden, moet je namelijk zeer ambitieuze doelen durven te stellen. En dat is wat ze uiteindelijk ook doet. Ze vindt haar mentale focus en smijt zich volledig. Op het einde van de rit komt ze tot de conclusie dat je niet kunt leren pokeren zonder een grote dosis zelfkennis, zelfzorg en reflectie. Technische kennis is noodzakelijk om te winnen, maar als je emotioneel niet stevig in je schoenen staat, sta je nergens.

“Poker leert je beslissingen te nemen met imperfecte informatie” (Charlotte Van Brabander, pokerspeelster)

Belgische pokerbabe

Ook in België kent poker meer en meer succes, vooral online. De Vlaamse Charlotte Van Brabander (30) studeerde criminologie en is hr-consultant. Ooit werd ze door P-magazine bestempeld als ‘pokerbabe’, want onder de nickname ‘sjlot’ is ze al jarenlang een bekende in het pokercircuit. Ze is een geboren ondernemer en heeft het pokerspel verheven tot haar levensfilosofie. “Er zijn twee vormen van poker: recreatief en professioneel. Ik bevind me daar ergens tussenin. In het begin dacht ik dat ik heel goed was, want ik won soms duizenden euro’s. Maar toen ik in aanraking kwam met de professionele pokerwereld, was dat een serieuze realitycheck. Poker heeft me vooral geleerd wat ik níét weet en waar mijn grens ligt. Dat is een grote sterkte in het leven. Je leert beslissingen nemen met imperfecte informatie. Ik merk dat ik daardoor meer berekende risico’s neem dan mijn vriendinnen.

De pokergemeenschap kijkt ook anders naar de maatregelen die zijn genomen in de strijd tegen COVID-19. Ze evalueren zonder emotie de beschikbare informatie en dan lijken de maatregelen van vandaag wel wat overdreven. Door poker heb ik geleerd dat als je angst voelt, je het omgekeerde moet doen van wat er van je verwacht wordt. Zit je tegenover een agressieve speler, dan is het verstandig om zelf passiever te gaan spelen. Toen ik acht jaar geleden ging solliciteren bij mijn eerste werkgever, speelde het pokerverhaal bijvoorbeeld niet in mijn voordeel, omdat het zo’n negatieve connotatie heeft. Maar ik heb het in mijn voordeel kunnen ombuigen door te benadrukken dat ik dankzij poker doordacht te werk ga, vooruitdenk, me niet verlies in details, een helicopterview heb en risico’s durf te nemen.”

“Ik neem impulsieve beslissingen, maar enkel als ze gebaseerd zijn op goede informatie. Daarom ben ik ook begonnen met beleggen”

Lauw is stom

Charlotte beseft dat ze, door te leren pokeren, vandaag veel strategischer in het leven staat. “Als ik ergens kort moet parkeren, probeer ik meteen in te schatten hoe groot de kans is dat ik een boete zal krijgen als ik geen parkeergeld betaal. Ik neem impulsieve beslissingen, maar enkel als ze gebaseerd zijn op goede informatie. Daarom ben ik ook begonnen met beleggen. Dit jaar heb ik een huis gekocht, maar een groot deel van mijn geld staat nog op de beurs. Mijn vriendinnen vinden dat krankzinnig, maar in mijn ogen is het net een heel domme beslissing om níét te beleggen. Geld dat geparkeerd staat op een spaarboekje, wordt jaar na jaar minder waard.

Het plan is om op mijn 55ste al met pensioen te gaan. Dat kan, zeker als je groot droomt. Je moet in je hoofd een getal hebben om naar te streven. Targets stellen voor jezelf. Dat maakt je gedisciplineerder. In het leven moet je focussen op één ding en daar heel goed in worden. Omdat ik er zo obsessief mee bezig ben, zien mensen me soms een beetje als een geek, maar dan denk ik altijd terug aan een uitspraak van Roald Dahl: ‘Lukewarm is no good’. Lauw is stom. Je moet je vastbijten om ergens in te slagen.”

Een woordje poker

Wil je jezelf binnen bluffen bij professionele pokerspelers? Dan moet je natuurlijk wel het lingo beheersen. Leer deze terminologie vanbuiten en ga ervoor.

TELL: een onbewust gebaar of een verandering in houding van een tegenspeler. Het kan een aanwijzing zijn dat deze persoon zenuwachtig is en bluft, maar het kan ook doelbewust gedaan worden om de andere spelers te misleiden.
ALL-IN: al je chips tegelijk naar het midden van de tafel schuiven.
BUY-IN: het bedrag dat je moet betalen om deel te nemen aan een pokerspel. Het kan oplopen tot 10.000 dollar en zelfs hoger: er zijn liefdadigheidstornooien met een buy-in van 1 miljoen dollar.
FOLD: je kaarten neerleggen als je denkt dat een tegenstander betere kaarten heeft. CHECK: als anderen de inzet verhogen, doe je niks.
RAISE: je inzet verhogen.
ROYAL FLUSH: de best mogelijke hand in het pokerspel: tien, boer, dame, koning en aas van dezelfde soort.
REBUY: nieuwe chips kopen.