Gezond

Kleed u maar uit... Gênante onderzoeken bij de dokter

Feeling Redactie

04 jan 2019

Je hebt buikpijn en voor je het weet, propt een gastro-enteroloog een slang in je keel. Geconstipeerd? Nog liever dan een grote boodschap doen... voor een röntgenapparaat. Als deze onderzoeken niet zo gênant waren, zagen we er zeker de grap van in.

Herinner je je de iconische scène uit Alien, waar de borstkas van acteur John Hurt openbarst en er zich een glibberig babymonster uit wringt? De uren daarvoor was hij verwikkeld in een wurgomhelzing met de mama-alien, die via een tentakel het embryo in zijn maag plaatste… Na een recent gastroscopisch onderzoek weet ik precies hoe dat personage in de film zich moet hebben gevoeld. Niets zo traumatiserend als een buis in je keel, een verpleegster die je met een stevige grip in bedwang houdt en jij die woedend en kokhalzend ligt te kreunen. Woedend ja, want tijdens het maken van de telefonische afspraak had ik om een volledige verdoving gevraagd. “Natuurlijk krijgt u een verdoving, mevrouw. Kom zeker nuchter naar het ziekenhuis.” Door een Babylonische spraakverwarring word ik echter niet platgespoten, maar krijg ik van de verpleegster een intraveneus ‘roesje’. Een roesje! Pas als ik al op de tafel lig en vraag waar de anesthesist blijft, luidt het laconieke antwoord dat volledige verdovingen enkel op donderdag plaatsvinden en dat daar een wachtlijst voor is van drie maanden. In luttele seconden ga ik van kalme, maar lichte ongerustheid helemaal in het rood naar pure paniek. Want al snel blijkt dat een ‘roesje’ niet hetzelfde is als knock-out voor pampus liggen. Uit pure colère en de adrenaline die daardoor vrijkomt, onderga ik met grote, angstige ogen en klaarwakker de eerste gastroscopie van mijn leven. De buis wordt zonder dralen door mijn mond tot in mijn maag geramd. De verpleegster drukt mijn schouders haast uit de kom, terwijl ik met beide handen smekend en kreunend naar mijn keel grijp. Voor het eerst in mijn leven ervaar ik claustrofobie van binnenuit. Het is een rauw, verstikkend gevoel. Na vijf minuten is de beproeving gelukkig voorbij en word ik naar de uitslaapkamer gerold. Daar wacht ik hevig hikkend op het verdict van de dokter. “Oei,” schrikt die, als hij me boos naar hem ziet staren, “de verdoving heeft blijkbaar écht niet gewerkt.” Ik ben uiteraard blij dat dit soort onderzoeken bestaan, maar ik hoop eerlijk gezegd niet op een next time.

Luier aan en persen maar

De meeste ziekenhuizen hebben tegenwoordig een eigentijdse website waar een communicatieadviseur op werd losgelaten. Je vindt er gedetailleerde stap-voor-stap handleidingen met duiding over de meest uiteenlopende onderzoeken. Zo kun je je mentaal voorbereiden op bijvoorbeeld een proctoscopie of een rectoscopie. Googel het zelf maar eens en bid vervolgens op je blote knieën dat die woorden nooit ofte nimmer in je medisch dossier verschijnen. Want lichamelijke onderzoeken die in de onderste regionen van je rug plaatsvinden, zijn niet altijd van de poes. Myra (39) heeft al enkele maanden onverklaarbaar veel pijn tijdens de grote boodschap. Aanvankelijk doet ze aan zelfdiagnose: zou het geen glutenallergie zijn? Of prikkelbaredarmsyndroom? Welk dieet ze ook probeert, niets helpt. Na een bezoek aan de huisdokter ondergaat Myra een hele resem onderzoeken, die helaas geen uitsluitsel brengen. Ten slotte belandt ze bij een gastro-enteroloog, die een defaecografie aanbeveelt: een onderzoek van het rectum. De radioloog is getraind in geruststellen, maar voor Myra is het een nachtmerrie die werkelijkheid wordt. Ze moet op haar linkerzij gaan liggen en via een slangetje in de anus wordt een contrastvloeistof in haar endeldarm gespoten. Daar voelt ze gelukkig niet veel van, maar tot haar grote verbazing moet ze vervolgens een luier dragen. Met luier en al wordt ze in een MR-tunnel geschoven. Door de hoofdtelefoon krijgt ze instructies die ze moet volgen: “Pers de gel traag naar buiten en blijf persen tot er geen vloeistof meer over is.” Van elke stap worden beelden gemaakt. Nu is het zo dat Myra niet eens naar het toilet kan gaan als haar vriend in de buurt is, laat staan dat ze haar darmen ledigt voor een voltallig medisch team dat alles kan zien op een groot scherm. De stem in de koptelefoon blijft haar geruststellen en dan wordt de druk plotseling te groot: het moet eruit, verzet is nutteloos. Terwijl ze de dikke vloeistof in de luier perst, besluit ze dat dit het dieptepunt van haar leven moet zijn. Helaas... Na de luiersessie mag Myra plaatsnemen op een mobiel toilet en moet ze opnieuw haar darmen leegmaken, ditmaal zittend, terwijl er röntgenfoto’s worden gemaakt. Ze durft niemand van het team in de ogen te kijken en als het onderzoek voorbij is, maakt ze zich dan ook zo snel mogelijk uit de voeten.

Hoe meer ogen, hoe meer vreugd

Elke vrouw die begaan is met haar intieme gezondheid, moet af en toe een inwendig onderzoek ondergaan. Leuk is anders, maar op den duur went alles. Dat dacht Helena (37) ook, toen ze een gynaecologische ingreep moest ondergaan. De dokter had haar verzekerd dat het ‘een operatietje van niets’ was. “Je hebt beginnende slechte cellen in je baarmoederhals en die moeten weggelaserd worden. Dat doet geen pijn, je merkt er niets van.” Argeloos stapt Helena de operatiekamer binnen, waar ze meteen haar schoenen, broek en slipje moet uitdoen. Verbaasd laat ze haar blik door de kamer glijden. “Euh, is er geen gordijn of zo, of een kleedhokje?” De onverstoorbare verpleegster maakt een kleine hoofdbeweging. “Leg alles maar op die stoel daar.” Niets is zo intiem als je uitkleden in het bijzijn van vreemden, maar Helena probeert het voor zichzelf goed te praten: dit is een medische context, ze zien hier elke dag naakte mensen, perfect normaal. Vervolgens wandelt ze halfnaakt door de operatiekamer naar de tafel, die iets te hoog is voor haar lengte. Ze wurmt zichzelf erop en plaatst haar benen in de beugels. De gynaecoloog komt binnen en begroet haar hartelijk. “Ben je er klaar voor? O ja, vandaag komen er ook een paar studenten meekijken.” Waarop er tien jonge snaken in witte jassen de operatiekamer binnenwandelen en zich rond het voeteneinde, naast de gynaecoloog, positioneren. Helena probeert wanhopig hun jonge, nieuwsgierige blikken te vermijden en staart naar een plek boven de felle lamp, waarin ze de gynaecoloog en zijn minions weerspiegeld ziet. De brave man had niet gelogen: de ingreep duurt slechts enkele minuten en is vrijwel pijnloos, maar er is wel bloed. Ze mag rechtstaan en voelt enkele druppels langs haar benen glijden. Een verpleegster duwt een maandverband in haar handen en zegt dat ze zich opnieuw mag aankleden. Beschaamd scheurt ze zo stil mogelijk de plastic wikkel van het maandverband. Wijdbeens, in een volle operatiekamer, zonder enige vorm van privacy, drukt ze het verband in haar slipje. Zelfs de studenten wenden gegeneerd hun blik af.

Opendeur bij de gynaecoloog

Wat gynaecologische onderzoeken betreft, kan het blijkbaar nog erger. Jana (18) is met haar ouders op reis in China, als ze last krijgt van een pijnlijke vagina. Ze blijft er langer dan een week mee rondlopen, maar na een helse nacht in de slaaptrein, gaat ze samen met haar moeder naar het ziekenhuis. Niemand spreekt er Engels en alles is aangeduid in het Chinees. Daardoor is het al een hele opdracht om de afdeling gynaecologie te vinden. Als de gynaecoloogvna enkele uren tijd heeft voor Jana, moeten ze het probleem uitleggen met behulp van Google Translate. De gynaecoloog knikt, neemt een uitstrijkje en vervolgens moet Jana zelf, met het wattenstaafje in haar hand, naar een donker labo wandelen. Een uur later krijgt ze de resultaten. Er wordt een papier in haar handen gedrukt, met daarop een Chinese tekst. Met de hulp van een vertaalapp herkennen ze het woord ‘funghi’ en dat zegt genoeg: het is een schimmelinfectie. Daarna moet Jana terug naar de behandelkamer, want de gynaecoloog wil haar nog uitleggen hoe ze de infectie kan behandelen. De benen moeten opnieuw in de beugels, maar aangezien de dokter hen niet verstaat, haalt hij er dan maar een andere patiënt bij die wel Engels kan. Terwijl de gynaecoloog een stinkende, bruine gel in en rond haar vagina spuit, staat die patiënt er gewoon naast om alles uit te leggen. Aangezien de deur van de consultatieruimte nog openstaat, komen er steeds meer vrouwen binnen, totdat er op den duur vijf wildvreemde Chinezen gefascineerd – en ondertussen ook druk discussiërend – mee volgen hoe de gynaecoloog Jana’s vagina verzorgt.