Het defect van de dieetcultuur: 10 x stappen om weer te leren eten volgens je gevoel

Diëten is niet alleen zuur, vaak werkt het niet eens: na maanden van inspanning eindig je meestal met méér kilo’s op de teller. Een gezondere manier om lijf en leven in balans te houden, is intuïtief eten: een antidieetmethode waarbij je alles mag eten, zolang je maar goed naar de signalen van je eigen lichaam luistert. Tien stappen om je op weg te helpen.

Intuïtief eten: wat is het juist?

Intuïtief eten is een anti-dieetmethode waarbij je alles mag eten, zonder enige vorm van restrictie, zonder regels en zonder dat je bepaalde ‘slechte’ voedingsmiddelen integraal van het menu moet schrappen. Eten wordt er niet langer als ‘goed’ of ‘slecht’ bekeken en staat niet in functie van een bepaald lichaamsbeeld: je gaat niet langer eten om er op een bepaalde manier uit te zien, maar wel om je lichaam goed en gezond te laten functioneren.

Het idee achter de free-flowing eetfilosofie, is dat je lichaam perfect wéét wat het nodig heeft en je dat ook onomwonden duidelijk maakt, tenminste: voor wie bereid is daar zonder oordeel of belemmering van buitenaf naar te luisteren. Celien: “We beschikken allemaal over een biologisch aangeboren honger- en verzadigingssysteem dat ons perfect aangeeft wanneer we moeten eten, wat liefst en hoeveel. Denk maar aan een baby: die huilt wanneer hij honger heeft, en stopt met eten wanneer hij verzadigd is. Het enige probleem is, dat we verleerd zijn om naar dat natuurlijke honger- en verzadigingssysteem te luisteren.

Al heel vroeg in hun jeugd leren veel mensen bijvoorbeeld dat het ‘beleefd is’ om je bord leeg te eten, terwijl je daarmee je natuurlijke honger- en verzadigingssysteem al in de war brengt. Als we ouder worden, leren we dan weer het omgekeerde: dat we best niet té veel of te ongezond eten, om toch maar in dat perfecte maatje 36 te passen. Celien: “Door aan die schoonheidsnorm te willen voldoen, gaan veel mensen zich consequent regels opleggen die niets meer met hun natuurlijke ‘honger’ of ‘dorst’ te maken hebben. Op die manier verliezen we letterlijk voeling met dat systeem.”

Die natuurlijke connectie herstellen om opnieuw te leren eten volgens de signalen van ons eigen lichaam, kost tijd, oefening en vooral: een andere manier van kijken naar eten en naar ons lichaam. Hoe je de omschakeling op gang kan brengen? Tien stappen om je op weg te helpen.

Op weg: 10 x stappen om weer te eten volgens je gevoel

Stap 1: Besef dat een dieet niet werkt

Om jezelf echt open te stellen voor een intuïtieve, free-flowing manier van eten, is het cruciaal dat je het defect van de dieetcultuur erkent. Diëten werken niet: in tegenstelling tot wat ze beloven, zorgt een dieet er vaak helemaal niet voor dat je gewicht verliest – of toch niet op lange termijn. Sterker nog: onderzoek toont aan dat je in het overgrote merendeel van de gevallen na een periode van vasten en restrictief eten, vaak eindigt met meer kilo’s op de teller dan daarvoor. Dat komt omdat een dieet je zowel mentaal als fysiek uithongert, waardoor je na verloop van tijd veel harder naar het ‘verboden’ voedsel gaat verlangen dan wanneer je niet met eten zou bezig zijn. De kans dat je je er op een onbewaakt moment toch in groten getale aan tegoed gaat doen, is dan ook groot.

Desondanks is het verlangen om te diëten effectief loslaten, niet zo eenvoudig als het lijkt. Celien: “Ten eerste omdat een dieet je wel voortdurend voorhoudt dat je dat perfecte maatje 36 kan bereiken. Dat je in eerste instantie effectief wat gewicht kan verliezen door restrictief eten, helpt natuurlijk niet. Voor de onhoudbaarheid op lange termijn, geven mensen vaak niet het dieet, maar wel zichzelf de schuld, waardoor de kans dat ze zich er nog eens aan gaan wagen, groot is, want: als ze ‘nu meer discipline aan de dag leggen, lukt het vast wel’, zo gaat het idee op. Helaas is niks minder waar.

Stap 2: laat het verlangen om mager te zijn écht varen

Om echt uit de ban van het diëten te kunnen stappen, is het belangrijk dat je beseft dat telkens een dieet mislukt, dat niet aan jou ligt, maar wel aan het defect van het mechanisme dat erachter schuilt – namelijk consequente uithongering en mentale strijd. En aan het onhaalbare lichaamsideaal dat ermee verbonden is. Ook dát moet je kunnen loslaten om echt over te stappen op een intuïtieve levensstijl: zolang je ‘mager’ wel nog als de te behalen norm gaat bekijken, zal je écht openstellen voor intuïtief eten niet lukken. Je eet volgens deze filosofie immers niet meer om erop een bepaalde manier uit te zien, maar wel om je lichaam van brandstof te voorzien om goed en gezond te kunnen functioneren.

De kans dat je aan het begin van de omschakeling, een beetje gewicht wint doordat je alles mag eten – en dat na een periode van restrictie en diëten ook even iets vaker dan gemiddeld gaat doen, is reëel. Celien: “Dat is natuurlijk maar een fase, maar voor wie nog niet in het reine is met z’n lichaamsvormen en er nog niet in slaagt het hyperslanke schoonheidsideaal écht wat aan de kant te schuiven, vaak een moeilijk te overbruggen stap.”

Stap 3: leer weer voelen hoe honger zich bij jou uit

Essentieel om volgens je intuïtie te leren eten, is om je honger- en verzadigingsgevoel opnieuw te leren kennen. Om dat – na een eventuele periode van restrictief eten en diëten – weer op gang te brengen, is het belangrijk je hongergevoel te respecteren: eet wanneer je honger hebt, ook al heb je het gevoel dat je daardoor plots veel meer eet, dan je daarvoor gewoon was. Ook dit kan voor consequente diëters een enorme stap zijn. Toch is het belangrijk, want wie honger negeert of onderdrukt, maakt een beweging weg van z’n natuurlijke, free-flowing systeem. De kans dat fysieke uithongering op termijn zorgt voor eetbuien waarbij je in sneltempo te voedingsstoffen die je tekort komt, toch op gaat nemen, is trouwens groot.

Belangrijk hier: leer weer voelen hoe honger zich bij jou uit: knort je maag, voel je je een beetje misselijk of licht in het hoofd of wordt je misschien hangry of prikkelbaar? Leer die signalen kennen en ga daar vervolgens – zonder oordeel of zonder schuldgevoel, ook op inspelen.

Stap 4: sluit vrede met eten

Een van de belangrijkste principes van intuïtief eten: eten is niet de vijand, maar een mooie bron van energie die jouw lichaam toelaat om gezond te functioneren. Koppel aan geen enkel type voedsel voortaan dan ook nog een waardeoordeel vast, want dat werkt averechts. Wie voortdurend tegen zichzelf vertelt dat hij zeker geen chips of geen chocolade mag eten, zal daar net veel vaker aan denken en er op het einde van de rit – door al die mentale strijd – helaas ook nog eens vaker naar grijpen ook. Jezelf alles toelaten en op geen enkel voedingsmiddel – hoe hoog het suiker- of vetpercentage misschien ook – een verbod plakken, helpt je paradoxaal genoeg om op termijn een gezonder en meer gebalanceerd eetpatroon uit te bouwen. Of je nu kies voor een stuk fruit, een koek of een boterham bij het ontbijt: alles is prima.

Ook belangrijk, draaide het avondeten op een aaneenschakeling van minder voedzame dingen als pizza, chips en chocolade-ijs uit, voel je daar dan ook niet schuldig over. Bekijk het eventueel wel als een kans om je bewuster te worden van wat er intern bij jou speelt: had je gewoon trek in dit soort eten, of was er meer aan de hand? Trap ook niet in de val van overcompensatie: wie de noodzaak voelt om te sporten of minder te eten achteraf, zit hoogstwaarschijnlijk immers toch weer met dat ‘maatje 36′ in z’n hoofd.

Stap 5: geniet van je eten

Wie lange tijd at om er op een bepaalde manier uit te zien, maakte het zichzelf waarschijnlijk gewoon altijd in functie van dat doel te eten: in plaats van te kiezen voor eten dat je echt lekker vindt en dat jou voldoening geeft, koos je waarschijnlijk voor de minst calorierijke variant. Nu je je verlangen naar het ‘perfecte plaatje’ hebt losgelaten, hoeft dat niet zo nodig meer en kan je op zoek naar voedsel dat jou echt voldoening geeft – op alle vlakken. Celien: “Zin in echte pasta in plaats van courgetti? Doen! Brood in plaats van die rijstcracker? Ook doen! Luister gewoon goed naar je lichaam: waar haal jij het meeste voldoening uit, maar voelt ook je lichaam zich op termijn het best bij?”

Zoek niet alleen naar eten dat volgens jou het gezondste is, maar zoek ook echt uit waar jij het meest van geniet. Wie op basis van dat buikgevoel kiest voor dingen die hij lekker vindt én waar hij plezier uit haalt, zal vanzelf wel uitkomen bij een gebalanceerd patroon.

Stap 6: genoeg is genoeg

Leer weer luisteren naar je verzadigingsgevoel. Wie lang restrictief at, kan soms ten prooi vallen aan eetbuien waar heel veel ‘verboden’ voedsel ineens naar binnen gewerkt wordt. Nu je jezelf nooit meer eten moet ontzeggen, hoef je ook niet meer de behoefte te voelen om eens je toch aan het ‘cheaten’ gaat, dat dan maar ineens all the way te doen. Die nieuwe houding, schept ruimte om goed te luisteren naar je verzadigingsgevoel: krijg je stilaan het gevoel dat je maag wel erg vol zit, heb je geen honger meer of smaakt het eten dat je op dat moment nuttigt je misschien zelfs niet meer in het bijzonder? Stop dan gewoon met eten: dat is waarschijnlijk een teken dat je lichaam nu wel weer voldoende brandstof binnen heeft om op door te gaan.

Stap 7: leer omgaan met emoties

Een belangrijke stap voor intuïtieve eters: je buikgevoel en fysieke honger leren onderscheiden van emotionele honger. Emoties of emotioneel ongemak kan immers als geen ander aanzetten tot eten. Celien: “De link die onze hersenen leggen tussen eten en troost en comfort, gaat evolutionair heel ver terug: het begint al wanneer we bij onze moeder aan de borst hangen om te drinken. Dat moment is meteen ook een moment van geborgenheid, ultieme troost, warmte, veiligheid en liefde en brengt in onze hersenen een stroom van endorfines en dopamines op gang. Een effect dat ook op latere leeftijd nog door eten wordt uitgelokt.”

Heb je trek in comfortfood, dan kan het altijd lonen te onderzoeken of er eventueel iets anders speelt dan fysieke honger. Ben je bijvoorbeeld boos, verdrietig, gefrustreerd of misschien wel enorm gestresseerd? “Niet dat je die dingen niet mag verzachten met eten, maar misschien zijn wel nog meer efficiënte middelen om die onrust op te lossen. Door eten niet als enige bron om met emoties om te gaan te gebruiken, vaart niet alleen je fysieke, maar ook je mentale gezondheid wel.”

Stap 8: je lichaam een tempel

Draag zorg voor je lichaam en respecteer het. Probeer je lichaam graag te zien, ongeacht z’n vormen en maten. Gaat dat laatste voor jou nog een stapje te ver en vind je het moeilijk je lichaamsbeeld los te koppelen van het dominante schoonheidsideaal, probeer er dan op z’n minst mild en neutraal naar te kijken. Celien: “Je lichaam van de ene op de andere dag graag zien, is voor de meeste mensen een brug te ver. Op zich ook niet moeilijk als je weet dat er jaren van mentale strijd en zelfhaat aan vooraf gaan.”

“In plaats van je lichaam onmiddellijk mooi te vinden, is het ook al heel wat als je er met zachtheid naar kan kijken. Om dat te bereiken, kan het helpen je grote spiegels even het huis uit te zwieren tot je wat meer in het reine bent met je eigen vormen en om goed voor je lichaam te zorgen. Wie lief is voor z’n lijf en er met respect zorg voor draagt, gaat het immers vanzelf al een beetje liever zien.”

Stap 9: beweeg omdat het goed voelt

Sporten doen intuïtieve eters niet om opgedane calorieën te compenseren, maar wel omdat bewegen goed voelt voor hun lichaam, én voor hun geest. Zoek uit welke sport of welke vorm van beweging jou zowel fysiek als mentaal een goed gevoel geven en probeer hier tijd voor vrij te maken. Opnieuw: niets ‘moet’ omdat je vet wil verbranden of er slanker wil uitzien, maar mag wel omdat je je achteraf fitter en energieker voelt.

Stap 10: kies voor je gezondheid

Intuïtief eten, wil zeggen: alles mogen eten. Toch proppen waarlijk intuïtieve eters zich meestal niet permanent vol met gesuikerde en vetrijke voeding. Niet omdat dat niet zou mogen, maar omdat dat duidelijk niet is waar hun lichaam zich op lange termijn het best bij voelt. Probeer daarom echt goed naar je lichaam te luisteren: van welke voedingsmiddelen voelt jouw lichaam zich fit en energiek? En van welke best loom en zwaar achteraf? Op termijn zal je lichaam vermoedelijk vanzelf vaak voor eerste soort te kiezen. Maar jezelf een handje helpen door kennis op te doen over gezonde voedingsmiddelen, kan natuurlijk helpen. Door je lichaam van de brandstoffen te voorzien waar het om vraagt, toon je niet alleen respect voor je lichaam, maar ook voor jezelf als persoon.

Meer tips om jezelf een intuïtief eetpatroon aan te meten? Lees dan zeker ook  ‘F*ck it, maandag start ik echt... en andere dieetonzin weerlegd’ van Celien Rombouts (€ 22,50) , te koop bij Pelckmans Uitgevers.

Meer over een gezonde levensstijl: