Onder regisseurs: Charlotte Vandermeersch & Lukas Dhont over hun succes in Cannes

Wie is Charlotte?

• Studeerde aan Studio Herman Teirlinck in Antwerpen.
• Acteerde in o.a. #hetisingewikkeld, De Premier, Belgica en in theaterproducties van LAZARUS.
• Debuteerde in 2022 als regisseur met De Acht Bergen, een op de gelijknamige bestseller van Paolo Cognetti gebaseerde film die ze maakte met haar partner Felix van Groeningen.
• Won dit jaar met De Acht Bergen de juryprijs in Cannes.
• Heeft samen met Felix een zoontje, Rufus (4).

Wie is Lukas?

• Studeerde film aan het KASK in Gent.
• Is regisseur.
• Debuteerde in 2018 met Girl, goed voor de Caméra d’Or op het filmfestival van Cannes.
• Opvolger Close won dit jaar – als eerste Vlaamse film ooit – de Grand Prix in Cannes.
• Close is ook de Belgische Oscarinzending.

“Weet jij dat ik jouw moordenaar nog gecast heb in De Premier?”, vraagt Lukas Dhont (31). “Ah ja?”, reageert Charlotte Vandermeersch (39). “Ik hielp daar destijds met de casting van de bijrollen. Ik herinner me wel dat jij serieus toegetakeld werd in die film.” “Ja, dat was een heel leuke scène, bijna een choreografie. En ik deed mijn stunts zelf, hè. Drie dagen lang ineen geklopt worden, terwijl het bloed tegen de muur spatte: ik vond dat zalig!” (lacht)

De Belgische filmwereld is klein, en dus hebben de wegen van Lukas Dhont en Charlotte Vandermeersch elkaar al weleens gekruist. Lang voor hij zelf regisseerde, stond Lukas al ervaring op te doen op filmsets. Als kindercoach. Als kostuumverantwoordelijke. Of dus als bijrolfixer aan de zijde van Hoofd Casting Anke Blondé bij Erik Van Looys De Premier. (De moordenaar van Charlotte was acteur Stijn Van Opstal, mocht je het je afvragen.) In zijn tijd als filmstudent aan het KASK in Gent, belandde Lukas ook op de sets van The Broken Circle Breakdown en Belgica-regisseur Felix van Groeningen, al vijftien jaar de partner van… actrice Charlotte Vandermeersch.

Dit voorjaar liepen Lukas en Charlotte elkaar echter in een nóg waanzinnigere setting tegen het lijf: op de rode loper van Cannes. Hij mocht er de Grand Prix in ontvangst nemen voor Close, na Girl zijn tweede langspeelfilm. Zij kaapte - bij haar debuut als regisseur aan de zijde van Felix – de juryprijs weg voor de filmadaptatie van Paolo Cognetti’s bestseller Le Otto Montagne, bij ons De Acht Bergen. En het frappante is: allebei de films gaan over een intense vriendschap tussen twee jongens – Léo en Rémy in het geval van Close, Pietro en Bruno in het geval van De Acht Bergen.

Hebben jullie elkaars film al gezien?

Lukas Dhont: “Zeker, ik zag De Acht Bergen tijdens de première in Cannes en vond het een ongelofelijk bijzondere film. Ik was er diep door geraakt, zeker ook door de enorme respons die ontstond onmiddellijk na de vertoning. Het was alsof ze even een warm deken op iedereen gesmeten hadden. De kracht van de relatie tussen die twee mannen en hoe die evolueert, vind ik prachtig weergegeven. Het is een film waarin de impact van de natuur en het belang van de verbintenis met de natuur zowel thematisch als visueel heel mooi uitgedrukt wordt. Al die menselijke emoties in een powerhouse van tweeënhalf uur, daar kan ik alleen maar ongelofelijk veel bewondering voor hebben.”

‘We gaan de berg naar beneden om dan misschien te denken: waar is mijn volgende berg?’

Charlotte Vandermeersch: “Ik heb Close ook in Cannes gezien. Die film draagt zo’n ontroering in zich, dat raak je niet meer kwijt. Er is een moment dat Rémy hobo speelt en Léo naar hem kijkt en daar helemaal in opgaat. Er spreekt zo’n liefde uit dat shot. Van de ene jongen naar de andere, van de jongen naar zijn instrument, maar ook van de makers naar de personages. Dat is me erg bijgebleven. En ik kan je zeggen: het verlaat je niet meer. Die beelden blijven hangen. Ik heb héél veel mensen héél ontroerd de zaal zien verlaten.”

Jullie films zijn toevallig allebei coming-of-ageverhalen.

Lukas: “Ja, bij Charlotte en Felix gaat het ook over veel andere dingen, maar ik vond dat er best veel raakvlakken waren. Aan een film werk je heel lang en heel erg op jezelf. Dus als je dan naar Cannes trekt met een prent over een jongensvriendschap, denk je: misschien is onze film wel de enige over dat thema. Om dan te ontdekken dat die andere Belgen óók een film hebben gemaakt over de enorme intimiteit tussen twee jongens, toch iets dat we veeleer zelden in beeld zien. Ik moest heel erg denken aan regisseuse Julia Ducournau. Toen zij in 2016 haar film Grave over een kannibalistisch meisje ging voorstellen in Cannes, dacht ze dat ze de enige was die rond dat thema gewerkt had. Tot bleek dat er nog vijf andere films over kannibalisme in de selectie zaten!” (lacht) “Maar ik was diep ontroerd toen ik in Charlottes film die twee jongens door de natuur zag lopen en met elkaar in het gras rollebollen. Dat is allemaal stuwing om die intimiteit binnen een vriendschap te normaliseren. Het is eigenlijk best bijzonder dat we daar met deze films samen achter gaan staan. We leven in een maatschappij die heel erg gericht is op de romantische relatie. Daar wordt veel belang aan gehecht, dat is het centrale ‘ding’. Terwijl er ook andere manieren zijn om samen te zijn, om samen te leven. En die vriendschap is een van de opties.”

Charlotte: “Dat is waar. Ik heb daar al vaak over zitten nadenken. Vriendschap is zo mooi, omdat er zoveel vreugde én pijn in zit. Er is altijd de pijn van het afscheid. Want je trouwt niet met elkaar, je maakt geen nest met elkaar. Dat doe je veeleer met een partner. Ik weet niet of we ons daar niet genoeg voor openstellen, maar dat is zowat de code. Dus er is altijd een afstand. In onze films wordt de vriendschap onderbroken: er komen andere mensen, blikken en meningen tussen. Het leven komt ertussen. Ik vind dat Close daar zeer diep op ingegaan is. Bij Felix en mij is het een meer levensbeschouwelijke film geworden, met iets meer afstand. Maar er zijn inderdaad wel raakvlakken. Die scène waarin de jonge Pietro en Bruno rollebollen in het gras is daar een voorbeeld van. Een sensuele, intieme scène, terwijl je weet dat er een jaar later een bewustzijn gaat zijn bij die jongens dat hen gaat tegenhouden.”

Lukas: “Daar was ik echt ondersteboven van in de zaal: dat andere makers dat beeld óók tonen, dat ze ruimte geven aan die sensualiteit.”

Bergske op, bergske af

De natuur speelt onmiskenbaar een belangrijke rol in jullie films: in Close zijn het de dahliavelden waarin Léo’s ouders werken die het beeld bepalen, in De Acht Bergen zijn dat de bergen bij het Italiaanse dorpje Grana.

Lukas: “Die bloemen zijn een van de eerste beelden die ik in mijn hoofd had voor de film. Eerst veeleer onbewust, omdat het een soort sleutelherinnering is die ik meedraag uit mijn jeugd, opgroeiend in het Oost-Vlaamse Dikkelvenne. Dat was een heel landelijke omgeving. Ik herinner me dat ik er, toen ik bij de scouts zat, door de bossen liep en in een soort bloemenkwekerij speelde. Toen we het idee verder begonnen uit te diepen, vonden we het zo’n iconisch beeld van een kindertijd. Die twee jongens die in een kleurboek beland lijken te zijn. De bloem werd steeds meer een symbool voor fragiliteit. En zo konden we via het decor van iets fragiels naar iets brutalers transformeren: de dahlia’s die van de velden gekapt worden door machines, de tonaliteit die bruin wordt, de onschuld die meer en meer verdwijnt. En de bloemen waren natuurlijk ook een instrument om het tijdsverloop en de seizoenen weer te geven.”

‘Voor mij is Close echt een ode aan geconnecteerd blijven, niet alleen met de ander maar ook met onszelf ’

Charlotte, hoe geladen zijn de bergen en hoe breng je dat in beeld?

Charlotte: “Anders dan de bloemen bij Lukas, waren de bergen bij ons een vast gegeven vanwege het boek. We hebben wel bewust gekozen om het gebergte (de opnames gebeurden in het Noord-Italiaanse bergdal Val d’Ayas, red.) in een verticaler formaat te filmen, zodat je de bergen boven de mensen uit voelt torenen en wij daartegenover heel klein worden. Bij ons symboliseert de berg de natuur én de natuur in jezelf. Dat is ook een gesprek dat in de film aan bod komt: waarom zeggen we ‘natuur’ tegen iets waar we zelf deel van uitmaken? Dat is raar, alsof wij iets anders zijn dan die natuur. Waarom is dat zo’n abstractie? Je kunt bergen romantiseren, maar ze zijn ook ontembaar. Je kunt een berg niet vastpakken. En wij mensen lopen daartussen – bergske op, bergske af. En als we boven komen, moeten we weer naar beneden. Want wat zouden we boven blijven doen? We gaan naar beneden om dan misschien te denken: waar is mijn volgende berg? Dat is meteen ook de hele metafoor van de film.”

Je verwijst nu naar een belangrijk fragment uit de film. Pietro vertelt Bruno over een Nepalese wijsheid: in het midden van de wereld staat één hoge berg die omringd is door nog eens acht andere stuks. Je hebt mensen die die acht bergen willen beklimmen, en je hebt er die zich tevreden stellen met enkel die ene bergtop. De avontuurlijke Pietro is een acht-bergentype, terwijl de honkvastere Bruno het liever bij één berg houdt. Hoe zit dat bij jou?

Charlotte: “Ik ben duidelijk acht bergen. Of 75! Sowieso véél bergen. (lacht) Maar tegelijkertijd verenig ik ook die twee visies in mezelf. Het is in elk geval interessant om over na te denken: waarin ben ik Bruno en waarin Pietro?” “Felix is iemand die denkt: films regisseren maakt mijn leven de moeite waard. Dat is zijn berg en die gaat hij op, steeds verder tot op een topke ergens in Cannes. Maar voor mij is het niet die ene berg. Ik dacht in Cannes: waar ben ik nu terechtgekomen? Op dat rode tapijt, bij die prijsuitreiking. Nooit van mijn leven had ik gedacht daar ooit te staan. Voor Felix had ik dat gevisualiseerd, voor Lukas ook. Maar voor mij? Eigenlijk niet. Het leven zit vol verrassingen. Dus laat die volgende berg maar weer komen.”

Lukas, Close is de Oscarinzending voor België in de categorie Beste Internationale Film. Zo’n gouden beeldje krijgen is een kinderdroom van jou. Is dat de top van jouw berg?

Lukas: “Weet je, een kinderdroom of jeugddroom is iets heel specifieks. Dat is niet per se je ‘volwassendroom’. Maar het heeft zich wel ergens genesteld in mijn hart. Ik wilde al op heel jonge leeftijd films maken. Al vanaf het moment dat mijn mama me een cameraatje gaf, ben ik scenario’s beginnen te schrijven en decors beginnen te bouwen. Wanneer er neven en nichten langskwamen, was dat een hoogdag. Dan waren er figuranten.” (lacht)

Charlotte: “Schitterend!” (lacht)

‘In onze films wordt de vriendschap onderbroken: er komen andere mensen, blikken en meningen tussen’

Lukas: “Ik herinner mij een periode dat mijn mama mij, in plaats van een bedverhaal, elke avond een scène uit Titanic navertelde. En mijn papa nam me mee naar de videotheek om bijvoorbeeld Witness met Harrison Ford uit te lenen. Amerikaanse cinema was dus zeer aanwezig toen ik opgroeide. En de Oscars waren daar een deel van. Ik was daar toen al gefascineerd door. Ik heb het gevoel, nu we effectief die Oscarinzending zijn, dat ik de jonge versie van mezelf vree veel plezier aan het doen ben door daar heel ambitieus in te zijn en er echt voor te gaan. Het hele proces rond die nominatie vergt veel energie, maar daarmee voed ik ook mijn jonge zelf. Ik weet niet of mijn volwassen versie even hard van een Oscar droomt als de jonge, maar dat zeg ik met de meeste bewondering voor de Oscars en de ceremonie. Cinema is voor mij door de jaren heen steeds meer een vrijheid geworden. Mijn team en ik proberen uitdrukking te geven aan dingen die ik eindelijk kan zeggen, die belangrijk zijn voor mij om in beelden te gieten en die een soort brug maken tussen mij en het publiek. Ik kan me in film en creativiteit soms beter uitdrukken dan verbaal. Dus op dit moment is cinema heel hard dát: mezelf en ook de wereld onderzoeken. Dus neen, ik zie zo’n Oscar niet als een ‘top’. Net als Charlotte ben ik toch veeleer acht bergen dan één.”

Actie!

Charlotte, het publiek kent je voornamelijk als actrice. De Acht Bergen is je regiedebuut. Hoe is dat bevallen?

Charlotte: “Ik heb door Felix heel goed kunnen zien hoe het is om een film te maken. Regie is zo’n breed werkveld. Het moment waarop je ‘actie’ roept, is er een amalgaam aan zaken die samenkomen. De voorbereiding op een film is een werk van jaren, maar in één beeld komt dan alles bij elkaar. Als regisseur doe je alles, dat is maf. Jij bent de persoon die zegt: ‘Hij moet dát pulletje aanhebben’, of ‘Dát woord is niet het juiste’. Daarnaast moet je ook logistiek en financieel heel goed meedenken. Ik heb vaak beseft: amai, acteur zijn, wat een topjob! Da’s zó ontspannend in vergelijking. Als acteur mag je gewoon in het verhaal blijven zitten. Je wordt in de scène gedropt wanneer alles klaar is en je begint te spelen. Daarna kun je op een stoeltje rustig je volgende tekst bekijken. Zalig! Maar een regisseur? Die moet de hele tijd in en weer uit het verhaal komen om met praktische zaken bezig te zijn. Zo raar! Dat was verwarrend voor mijn creatief oog. Maar ik zie nu ook de lol in van het regisseren en het vormgeven van alles. Heel prikkelend.”

‘Onze maatschappij is heel erg gericht op de romantische relatie, terwijl er ook andere manieren zijn om samen te leven’

Wil je ooit nog terug in die regisseursstoel?

Charlotte: “Als ik iets behapbaars tegenkom en ik ‘voel’ het verhaal, dan denk ik van wel. Al ben ik blij dat ik het voor De Acht Bergen niet alleen heb moeten doen. Ik was voortdurend bang dat Felix covid zou oplopen of zo, en dat ik het ging moeten overnemen. (lacht) Maar hij zei me heel de tijd: jij kúnt dat.”

Jullie werken allebei nauw samen met jullie naasten. Jij dus met je lief, Charlotte. En Lukas, jij met je broer Michiel, die coproducent is van Close. Hoe is dat?

Lukas: “Er is een enorm vertrouwen als je met iemand werkt die zo dicht bij je staat. Die persoon wil gewoon het allerbeste voor de film en voor jou en gaat samen met jou op zoek naar een manier om het te doen. Het voordeel van werken met mijn broer is dat wij heel openlijk tegen elkaar kunnen zeggen wat ons stoort, en erna gewoon weer doodleuk samen iets kunnen gaan eten en dat achter ons laten. Dat is een manier van samenzijn die je hebt opgebouwd door de jaren.”

Charlotte: “Ik herken veel van wat Lukas zegt. Voor mij is dat op een manier een beetje hetzelfde geweest. Ik ben vijftien jaar samen met Felix. Alleen zaten wij wel echt in een relatiecrisis toen we het scenario begonnen te schrijven. Maar we wisten wel dat we de beweging naar elkaar toe wilden maken. Dat kunnen doen via een creatief proces, helpt heel erg. We konden weer zien wat elkaars kwaliteiten waren en eerlijk zijn. Ik mocht van Felix op mijn intuïtie vertrouwen, in een wereld die ik nog niet goed kende. We konden elk onze eigen talenten inzetten: ik ben goed in talen en leerde dus snel Italiaans spreken. Felix heb ik dan weer echt bewonderd als gids van onze ploeg, vaak filmend in moeilijke omstandigheden. Ik besefte dat dat echt zijn kracht is. Het heeft ons veel deugd gedaan.”

Wat hopen jullie met Close en De Acht Bergen te kunnen teweegbrengen?

Lukas: “Voor mij is Close echt een ode aan geconnecteerd blijven, niet alleen met de ander maar ook met onszelf. En alle fragiliteit die daarmee gepaard gaat. Ik hoop dat de film daaraan herinnert. Maar ik wil er niet te veel uitroeptekens bij zetten. Veeleer vraagtekens. Ik vind het mooi om niet te dwingend te zijn over wat iemand er nu wel of niet moet uithalen. De film is meer een uitnodiging om na te denken over verschillende thema’s.”

Charlotte: “De Acht Bergen laat je stilstaan bij je eigen jeugd, je eigen vriendschappen en de relatie tot de ouders van je vrienden. De dingen die je geraakt hebben. Anders dan in Close neemt onze film ook een vlucht naar de latere jaren van een vriendschap en hoe je die onderhoudt. Maar dat alles is niet in-your-face, er is veel ruimte tussen de regels gelaten, en stilte. Om plaats te geven aan de gedachten en gevoelens van de kijker.”

‘Die scène waarin de jongens rollebollen in het gras: je weet dat er een bewustzijn op komst is dat hen gaat tegenhouden’

Lukas: “Ik denk er eigenlijk over zoals de Grieken dat deden, als een collectieve catharsis. Ik hoop dat dat ergens gebeurt met Close en dat veel mensen niet per se met hun hele, maar toch met een deel van hun hart connecteren. Dat wil ik proberen: eenmansverdriet omzetten in allemansverdriet.”

Close

Close vertelt het verhaal van de vriendschap tussen Léo (Eden Dambrine) en Rémy (Gustav De Waele), twee dertienjarige jongens wier intense vriendschap onder druk komt te staan wanneer ze naar de middelbare school trekken. Een coming-of-agefilm over de puurheid van jeugdige emoties en hoe opgroeien daar een domper op kan zetten.

Nu te zien in de bioscoop.

De Acht Bergen

Stadsjongen Pietro (voornamelijk Lupo Barbiero & Luca Marinelli) en bergjongen Bruno (Cristiano Sassella & Alessandro Borghi) raken in hun tienerjaren bevriend in de schaduw van de Italiaanse Alpen. Het dorpje Grana is de plek waar ze elkaar altijd zullen terugvinden: in hun jeugd tijdens de zomervakanties, maar ook als volwassenen, wanneer het leven hen op allerlei manieren tekent, blijkt de roep van de bergen niet te negeren.

Vanaf 14 december in de bioscoop.