Budgetteren als een pro: tips van professor economie Bart Chiau

Feeling Redactie

06 jan 2023

Een energierekening die plots tien keer hoger is dan voorheen: hoe gaan we het in godsnaam redden? Specialist Bart Chiau geeft je de nodige brandstof voor een sluitende begroting. Hij is professor aan het departement economie aan de UGent en doceert Verzekeringsmanagement en Persoonlijke Financiële Planning. Hij werkt ook als expert bij NN Insurance en is auteur van diverse boeken met financiële inslag.

Hoe bang moeten we zijn?

“We staan nu nog maar aan het begin van de crisis en ik vermoed dat het grootste deel van de bevolking zich nog niet helemaal bewust is van het probleem dat op ons afkomt. Dat heeft voor een stuk te maken met financiële educatie. Veel mensen doen aan struisvogelpolitiek: ze ‘horen het wel’. Er is corona, waar we relatief goed zijn doorgekomen, en het klimaat, wat voor velen een ver-van-mijn-bedshow is. Maar wat er nu gebeurt, is van een totaal andere orde. We zullen het allemaal voelen in onze portemonnee. Wat ik aan iedereen aanraad, is om een persoonlijk financieel plan op te maken. Of je nu single bent of een gezin hebt, met een klein of een groot inkomen.”

Hoe begin je aan een financieel plan?

“Het komt erop neer dat je grip moet krijgen op je financiën. Dat begint met een eenvoudig kasboek. Wat komt binnen, wat gaat buiten? Dan weet je hoeveel je kunt sparen. Ook al hou je op het einde van de maand weinig over, het is cruciaal om zo snel mogelijk een reserve aan te leggen. Op die manier kun je je indekken tegen risico’s. Ga je misschien binnen enkele jaren met pensioen? Wat als je ziek wordt of je partner plots overlijdt? Ideaal is een spaarbuffer van minstens drie maanden loon voor onverwachte uitgaven, het liefst meer. Maar nu komt er een tweede reserve bij die je moet aanleggen: specifiek voor energie.”

“Je moet dus voortdurend de oefening maken waarop je kunt besparen. Gebruik hiervoor eventueel een speciale app. Het vergt veel discipline, maar het geeft wél gemoedsrust. Het is gezond om op elk moment te weten wat er op je rekening staat. Denk ook eens terug aan de lockdowns: toen hebben we geld overgehouden omdat we het niet konden opmaken. Het is dus zeker mogelijk om met minder toe te komen. Daar moeten we lessen uit trekken. Is het echt nodig om twee of drie keer per jaar op reis te gaan of dure restaurants te bezoeken? Heb je elk seizoen nieuwe kleren nodig? Waarom zou je een nieuwe smartphone kopen als er ook goede tweedehandstoestellen op de markt zijn?”

Wat als het echt niet meer lukt om voldoende te sparen?

“Die vrees is terecht. Veel mensen houden weinig over. Misschien moet je in dat geval eens praten met je (groot)ouders. Ik ben ertegen dat ouders alles zomaar wegschenken, maar misschien kunnen ze nu wel al een deeltje geven? Daar zijn verschillende, interessante technieken voor. Je ouders kunnen bijvoorbeeld het huis aan de kinderen schenken aan voordelige tarieven van schenkbelasting, maar wel het vruchtgebruik behouden zodat ze er tot aan hun dood kunnen wonen. Dan hoeven de kinderen later geen erfbelasting te betalen. Ook grote sommen geld die je zelf niet nodig hebt, kunnen beter geschonken worden voordat je sterft. Het is altijd nuttig om hierover te praten met een notaris.”

Wat doe je als koppel met twee verschillende rekeningen?

“Wist je dat een op de vier partners niet weet hoeveel de ander verdient? Ze zijn financiële vreemden voor elkaar. Dat is nefast als je zoals vandaag alles op alles moet zetten om hoge rekeningen te kunnen betalen. Je gaat het best even samenzitten om te overleggen: hoe ziet jullie gezamenlijke financiële situatie eruit?”

“In deze tijd is het zeker een voordeel om met twee of meer te zijn. Mensen die nu nog alleenwonen, kunnen overwegen om met hun partner, familie of vrienden te gaan samenwonen, want dat is budgetmatig zeer nuttig. Je kunt de kosten voor internet, gas, elektriciteit, water, huur of hypotheek meteen delen door twee. Ik zie nu ook veel mensen kiezen voor cohousing. Eigenlijk is dat bijna noodzakelijk geworden, met huurprijzen die hoger liggen dan 1.000 euro. Het is uiteraard wel belangrijk dat je goede afspraken maakt en zoveel mogelijk contractueel vastlegt wat ieder van jullie betaalt.”

Waarop kunnen koppels nog besparen als ze al samenwonen?

“Vaak kun je je financiën optimaliseren en meteen beginnen te snoeien in overbodige kosten, zoals dubbele verzekeringen. Sommige koppels zijn oververzekerd of zelfs dubbel verzekerd. Je hebt echt geen twee familiale verzekeringen nodig. Ook financiële rekeningen kun je hergroeperen, zodat je daar geen dubbele kosten voor betaalt. Of kies voor een internetrekening. Uiteraard moet je niet alle verzekeringen schrappen. Probeer voor jezelf uit te maken welke risico’s je bereid bent te nemen.”

‘Ik raad iedereen aan om een persoonlijk financieel plan op te maken’

“Tegenwoordig hoor je vaak dat je een overlijdensverzekering kan afsluiten zodat je partner na jouw dood niet in de problemen komt, maar dat kost wel veel geld. Spijtig genoeg zien we dit vooral bij de hogere klasse, terwijl zij het eigenlijk veel minder nodig hebben. Als je dit soort verzekeringen toch wil afsluiten, begin dan zo jong mogelijk, dan is de prijs nog laag. Dat geldt ook voor pensioensparen en medische verzekeringen.”

Is het nuttig om een beroep te doen op een boekhouder voor een financiële check-up?

“Zeker. Maar je kunt ook advies vragen aan je bankier of een vertrouwenspersoon die daar verstand van heeft. Er zijn bijvoorbeeld veel fiscale voordelen verbonden aan energiebesparende uitgaven of beleggingen in aandelen van een start-up of groeibedrijf. Daar zijn financiële leken niet altijd van op de hoogte.”

“Het loont ook om als koppel je belastingaangifte te optimaliseren. Als een van de twee minder werkt, kan de huwelijkscoëfficiënt worden toegepast als je gehuwd bent of wettelijk samenwonend. Een deel van het loon van degene die het meest verdient, wordt dan in het vakje van de mindere verdiener geplaatst. Zo kom je in een lagere belastingschaal terecht. Of zet alle kinderen ten laste bij één partner, zelfs als dat niet je eigen kinderen zijn. Zo krijg je een hogere, belastingvrije som.”

Wat als we er ondanks alles toch niet geraken op het einde van de maand?

“Dan kun je een flexi-job overwegen: in het weekend gaan helpen bij de bakker, bijvoorbeeld. Zij schreeuwen om personeel. Voor actieve ouderen met een klein pensioen kan het ook een sociale factor zijn om weer onder de mensen te komen. Het is een systeem dat goed werkt. Met een flexi-job betaal je op de extra inkomsten geen belastingen of sociale bijdragen. Je brutoloon is dus het nettoloon. Sowieso gaan we naar een periode van anders en flexibeler werken.”

5 tips van Bart Chiau

Krijg grip op je financiën: maak een kasboekje en zorg dat je altijd weet hoeveel er op je rekening staat.
Besef dat je het met veel minder kunt redden. Denk aan de lockdowns, toen gaven we nauwelijks geld uit.
Bundel je krachten als koppel en snoei in overbodige of dubbele kosten.
Overweeg cohousing zodat je kosten kunt delen.
Overweeg een flexi-job als je niet toekomt met je loon.

De boeken ‘Successieplanning voor beginners’ en ‘Trouwen of samenwonen?’ van Bart Chiau zijn verschenen bij uitgeverij Pelckmans.