Eindeloos piekeren? 5 praktische tips van professor Filip Raes
Van de impact van de coronacrisis tot een discussie met een collega... We piekeren allemaal weleens. Op zich niets mis mee, maar wanneer wordt het problematisch? En vooral: hoe stop je ermee? We vroegen het aan Filip Raes, psycholoog en professor psychologie aan de KU Leuven. Hij is de auteur van het recente ‘Weg van het piekeren: actie als remedie’ en is zelf ook een piekeraar. “Nooit meer piekeren is onmogelijk, maar je kunt er wél mee aan de slag.”
Nadenken doen we allemaal, piekeren waarschijnlijk ook. Wanneer is het een probleem?
“Wat zo typisch is aan piekeren dat je blijft nadenken over eenzelfde probleem of situatie. Dat gaat vaak over dingen uit het verleden die je niet meer kunt veranderen of wat als-scenario’s over het heden of de toekomst. Heel vaak denken mensen dat ze tijdens het piekeren op zoek zijn naar een oplossing, maar dat is niet zo. Ik neem graag het voorbeeld van een sollicitatiegesprek. Stel, je moet op sollicitatiegesprek en je auto start niet. Een piekeraar zal niet snel naar de pechverhelping bellen of een oplossing zoeken, maar eerder denken aan dingen als: ‘waarom moet mij dit overkomen?’ of ‘nu ga ik nooit die job krijgen’. Piekeren kost veel energie en kan daarom problematisch zijn. Bovendien is er een duidelijke link tussen piekeren en welzijnsziektes als slaapproblemen, burnouts, angststoornissen en zelfs depressies. Natuurlijk komt het niet bij iedereen zover, maar je schiet liever wel in actie.”
Waarom piekert de een harder dan de ander?
“Iemand die meer nare dingen meemaakt in zijn leven, zal sowieso harder piekeren. Maar gepieker wordt ook voor 50% bepaald door je genen, je wordt er deels mee geboren dus. Daarnaast speelt je opvoeding een grote rol: bezorgde ouders die telkens aanraden om voorzichtig te zijn, geven hun eigen piekergedrag door aan hun kinderen.”
Je moedigt aan om actie te ondernemen. Maar hoe doe je dat precies?
“Het is inderdaad belangrijk om in actie te komen. Maar dat moeten geen grootse dingen zijn hoor. Eerst en vooral moet je jezelf de vraag stellen of je over iets piekert dat je effectief kunt oplossen. Is dat niet het geval, dan kan het al helpen om je piekergedachten op te schrijven of jezelf af te leiden door iets te doen wat jij waardevol vindt. Kun je het wel oplossen, dan weet je wat je te doen staat.”
“Zelfhulpboeken die claimen dat je voor altijd verlost raakt van piekeren? Larie. Accepteer dat je een piekeraar bent en ga er op een goede manier mee om”
Omgaan met piekeren: 5 stappen van Filip Raes
1. Besef dat je piekert en wees mild voor jezelf
“Heel wat mensen hebben niet door dat ze piekeren of het overkomt hen gewoon. In eerste instantie is het daarom belangrijk bewust te zijn van je piekergedrag. En wees vooral lief voor jezelf: het is heel menselijk dat je piekert.”
2. ‘Kan ik iets veranderen?’
“Piekeren is vaak nadenken over mogelijke problemen of situaties die je kunt oplossen. Een discussie met een collega kun je oplossen door een gesprek aan te gaan met die collega of een afspraak te maken om samen te babbelen. Op andere dingen heb je dan weer weinig impact: je mag dan piekeren over de herverkiezing van Trump, je zal er zelf weinig impact op hebben, dan is het nodig om jezelf af te leiden.”
3. Kun je het aanpakken? Doe het meteen
“Soms kun je het probleem zelf aanpakken, het is belangrijk het dan ook meteen te doen en niet eerst te blijven tobben of malen. Die discussie met je collega? Babbel het meteen uit of stuur meteen een mailtje voor een gesprek. Lig je wakker over iets dat je niet meteen kunt oplossen, noteer dan een plan van aanpak voor jezelf: ‘deze acties onderneem ik op deze momenten’. Lig je ‘s nachts te piekeren? Dan kan het helpen om je piekergedachte even voor jezelf te noteren en met jezelf af te spreken dat je daarover morgen verder zult nadenken. Vaak helpt dat om de slaap terug te vatten.”
4. Geen oplossing mogelijk? Leid jezelf af
“Een nieuwe uitbraak van een virus of een potentiële derde wereldoorlog kun je natuurlijk niet zomaar oplossen. Dan schiet je in actie door jezelf af te leiden: doe iets waar jij energie uit haalt. De piekergedachten zijn er misschien nog, maar je bent ondertussen met iets anders bezig. Heel wat piekeraars stellen dingen die ze graag doen uit omdat ze wachten op het moment dat ze er niet meer over piekeren. ‘Als ik deze situatie heb opgelost, spreek ik terug vaker af met vrienden.’ Dat is zonde, zo loop je heel wat leuke dingen mis, en je blijft gewoon doorpiekeren.”
5. Accepteer dat je altijd een piekeraar blijft
“Er zijn heel wat zelfhulpboeken die haast claimen dat je voor altijd van je gepieker verlost raakt als je enkele tips volgt. Helaas, dat is niet het geval. Je kunt jezelf wel trainen om op een goede manier met het piekeren om te gaan, maar dat je nu nooit meer zult piekeren, is larie. Soms is het trouwens moeilijk om het zelf aan te pakken. Heb je het gevoel dat je gepieker een impact heeft op je werk of dat je het thuis niet meer gebolwerkt krijgt, aarzel dan niet om je huisarts of een psycholoog te contacteren. Zo bekijk je samen een plan van aanpak, en sta je er niet alleen voor.”
Meer tips om rust te vinden:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier