Sexual self-care: “Leer masturberen en praat met je partner over verborgen verlangens”

Hanne Vlogaert

10 feb 2023

Goede seks hoort bij een goede gezondheid. Daarvoor moeten we onszelf wel eerst toelaten onze seksuele verlangens voluit te exploreren en beleven. En laat net dat voor veel mensen nog altijd niet vanzelfsprekend zijn. “Durven voelen wat je wil in bed en daar ook om durven vragen, blijft vaak nog taboe”, aldus journaliste Deborah Seymus. Zij ging haar eigen seksuele ontdekkingstocht wel aan en tekende haar parcours op in een boek: Vijftig piemels later.

Van kronkelende vrijscènes op het grote scherm tot zinnenprikkelende audioporno en ontblote bovenlijven op uitvergrote reclamebillboards in de stad: wie op onze populaire cultuur afgaat zou vermoeden dat het allerlaatste taboe op vlak van seks en liefde inmiddels wel gesneuveld is. Maar leg een oor te luisteren in de gemiddelde Vlaamse slaapkamer en vermoedelijk kom je tot heel andere vaststellingen. “Durven voelen waarnaar we seksueel verlangen en dat ook communiceren aan onze partner blijft voor veel vrouwen – én mannen – nog altijd heel moeilijk”, zegt Deborah Seymus, journaliste en auteur van Vijftig piemels later, een autobiografisch relaas van de zoektocht die ze als jonge vrouw zelf moest afleggen om tot seksuele maturiteit en vrijheid te komen.

Waarom seks nog altijd taboe is

Oorzaken genoeg voor dat nog altijd bestaande taboe, ziet Seymus. “Ten eerste valt de impact van het katholicisme niet te onderschatten. Hoewel dat – en de manier waarop daarin over seks en liefde gedacht werd – intussen natuurlijk door niet meer zoveel mensen actief beleden wordt, blijft de kijk op seks als een soort van heimelijke en schaamtelijke ‘verboden vrucht’ nog altijd nazinderen. Seks was lange tijd iets dat je enkel deed met oog op voortplanting, dat enkel mocht binnen de ‘heilige verbintenis’ van het huwelijk, en waaraan je liefst niet al te veel plezier beleefde ook. Daardoor wordt in de meeste gezinnen nog steeds niet heel openlijk over seks gesproken. Om een voorbeeld te geven: ik herinner me dat er in ons gezin steevast ongemakkelijk werd weg gezapt als een film nog maar zo goed als in de richting van een vrijscène dreigde te gaan. Zo’n taboesfeer is natuurlijk niet bepaald goed voor de vrije ontwikkeling van je seksualiteit.”

Seks is bovendien een heel intieme activiteit waar je je als mens meestal van je meest kwetsbare kant laat zien. “Je kunnen laten meevoeren door seksuele fantasieën en meegaan in rauwe gevoelens van lust, betekent voor een groot stuk de controle loslaten. En daar zijn mensen meestal sowieso al niet heel goed in.” Bovendien laat je op het moment van overgave een andere persoon heel dichtbij, waardoor je best fysiek kwetsbaar bent. Dat maakt het – als alles goed loopt – extra mooi, maar ook extra riskant en gevaarlijk. “Vergeet niet dat seks ook nog vaak misloopt: denk maar aan misbruik en grensoverschrijdend gedrag. Ook dat houdt de voorzichtigheid én het taboe waarschijnlijk mee overeind.”

Seks en gezondheid: zelfliefde en verbondenheid

Dat we er collectief heel wat baat bij zouden hebben om ons toch voor eens en voor altijd vanonder het juk van schaamte uit te manoeuvreren, mag duidelijk zijn. Je seksualiteit heel vrij en ongeremd durven beleven, is namelijk niet alleen belangrijk voor je fysieke, maar ook voor je mentale gezondheid. Zo zorgt een orgasme op tijd en stond er bijvoorbeeld voor dat er – bijna letterlijk – heel wat spanning en stress van je afglijdt door de hormonencocktail van dopamine, serotonine en oxytocine die in je hersenen een warm, veilig, geborgen en voldaan gevoel tot stand brengt.

“Omdat bij seks het fysieke en mentale zo intens samenkomen, is het een van de meest intieme manieren om je diep verbonden te voelen” (Rika Ponnet, relatietherapeut)

Maar zelfs zonder orgasme is ongeremd jezelf durven zijn tijdens seks belangrijk: “Als sociaal dier hunkeren we allemaal onvermijdelijk naar intimiteit en verbondenheid met de mensen om ons heen”, legt seksuologe en relatietherapeute Rika Ponnet uit. “Omdat tijdens seks het fysieke en het mentale zo intens samenkomen, is het een van de meest intense manieren om die verbondenheid diep te voelen.” De enige vereiste daar: zo dicht mogelijk bij je seksuele zelf durven blijven om van daaruit te verbinden. Want “pas als je je zonder schaamte, controledwang of oordeel van buitenaf durft laten meevoeren, zal je tot de meest intense en verbindende seks komen.” Bovendien is je seksuele zelf een belangrijk onderdeel van je totale identiteit als vrouw: jezelf als aantrekkelijk en seksueel wezen durven bekijken en van daaruit ook handelen en in interactie treden met anderen, is heel krachtig en empowering.

Ongeremde seks: praten en...

Die ongeremde seksuele vrijheid tot stand brengen, is voor de meeste mensen helaas nog altijd geen sinecure. “Het vraagt in de eerste plaats om een groot zelfbewustzijn: waar sta je op seksueel vlak? Op welke manier durf je in een seksuele relatie stappen? En op welke manier houden schaamte of andere angsten en gevoelens je in die relatie eventueel nog tegen om je seksuele verlangens ten volle te exploreren?”, klinkt het bij Seymus. “Het kost vaak heel wat energie en zelfonderzoek om dat in beeld te krijgen.”

Zelf wél voluit in die eigen seksualiteit gaan staan leerde de journaliste met vallen en opstaan. Een van de voornaamste sprongen vooruit maakte ze door zich te omringen met gelijkgestemden die van seks geen taboe maakten. “Ik heb zelf het geluk gehad in een vriendengroep terecht te komen waar seksuele ervaringen heel openlijk besproken worden. Merken dat er in je directe omgeving geen taboe ligt op seks en seksueel experiment, schept veel openheid en zet aan om daar zelf ook mee aan de slag te gaan.”

... leren masturberen

Een tweede belangrijke stap voor veel vrouwen: leren masturberen. Helaas rust ook daar in onze samenleving vaak nog een groot taboe op – vooral voor vrouwen dan. “Nochtans is soloseks net voor hen eens zo belangrijk. Het vrouwelijk lichaam en ons seksueel orgaan is zo complex dat waar je opgewonden van raakt en wat jou precies seksueel genot bezorgt, voor elke vrouw een beetje anders is. Bovendien is er over het vrouwelijk orgasme en de clitoris als orgaan nog steeds veel minder algemeen geweten dan over het mannelijke seksorgaan, wat maakt dat vrouwen op een bepaald punt in hun leven haast onvermijdelijk zelf wel op onderzoek móéten, willen ze ontdekken hoe het bij hen exact in elkaar zit.” Daarbij is masturbatie ook gewoon een vorm van zelfliefde: jezelf liefdevol aanraken en je lichaam laten ontdekken wat het nodig heeft brengt ook weer een enorm ontspannend gevoel van geborgenheid en zelfacceptatie tot stand. En dat gaat voor de meeste vrouwen in eerste instantie nog altijd beter alleen.

“Met vrienden over seks praten is belangrijk, met je partner nog belangrijker: vergeet vooral niet die vragen te stellen waarvan je voelt dat er nog schaamte rond hangt” (Deborah Seymus)

Eens je in kaart hebt wat je precies fijn vindt en wat jij vooral uit seks wil halen – gaat het jou bijvoorbeeld vooral om het fysieke genot of toch eerder om de intimiteit? En welke omstandigheden zijn er voor jou nodig om die tot stand te brengen? kan je die behoeften ook aan je partner kenbaar maken. “Met je vrienden over seks praten, is een ding. Maar je noden en behoeften ook aan je partner duidelijk durven maken, is nog belangrijker. Stel vragen over wat de ander precies leuk vindt. Of die vindt dat de frequentie goed zit? En ga ook zeker in op het verschil tussen mannelijke en vrouwelijke seksualiteit: waar vrouwen opgewonden van raken is nu eenmaal anders dan wat mannen gemiddeld in de mood brengt. Stel ook zeker die vragen waarvan je voelt dat er nog een zekere schaamte rond hangt, maar die eigenlijk wel belangrijk zijn voor jou. En geef jezelf en elkaar tijd en ruimte om te kijken wat daar het eerlijke antwoord op is. Trek voor dit soort gesprekken wel wat tijd en ruimte uit: begin er niet over vlak voor je aan seks zelf wil beginnen bijvoorbeeld. Het is een heel kwetsbaar onderwerp dat tijd, aandacht en veilige ruimte verdient om alles heel open te kunnen exploreren. Alleen zo kan je als koppel samen bouwen aan een ruim en veilig seksleven waarin jullie elkaar toelaten de eigen grenzen en verlangens steeds verder te ontdekken.”

Net omdat seks zoiets intiems en kwetsbaar is, is de drempel om er met onze partner over te spreken helaas vaak extra hoog. “Seks draait om intimiteit, verbinding, opwinding en aantrekkingskracht, de meest intieme vorm van bevestiging. Dat maakt ons heel gevoelig voor kritiek op dat vlak“, verduidelijkt Ponnet. “Legt onze partner voorzichtig uit dat hij of zij iets niet zo fijn vindt op die manier, of dat hij of zij het graag anders zou doen, bestaat de kans dat we dat – omwille van die intense emotionele lading – sneller als een afwijzing gaan aanvoelen. Wat de bespreekbaarheid van het onderwerp er natuurlijk niet makkelijker op maakt.” Een gouden tip voor al wie eraan begint: probeer het vanop een klein afstandje te bekijken, met een open geest. “Spring voorzichtig om met woorden, probeer vooral uit te drukken wat jij verlangt op een positieve manier en blijf je vooral bewust van de goeie intenties van je partner – dat het niet gaat om afwijzing of kritiek, maar wel om samen zoeken naar hoe seks voor jullie beiden nog kan groeien in de richting van verborgen verlangens.”

Groter groeiproces: zelfliefde en acceptatie

Om je eigen seksuele verlangens te voelen én die ook kenbaar te durven maken, is het volgens Seymus niet alleen belangrijk dat je je seksuele identiteit goed in kaart hebt, maar ook dat het grotere plaatje goed zit. “Voor mij is de zoektocht naar seksuele maturiteit hand in hand gegaan met een groter persoonlijk groeiproces. Ik ben opgegroeid in een vrij moeilijke gezinssituatie waar niet echt vlot werd omgesprongen met liefde. Omdat ik als kind nooit gezien heb hoe je op een gezonde manier lief moest hebben, wist ik als puber ook niet echt wat zelfliefde, zelfrespect en zelfwaarde waren. Daardoor zat ik met een bepaald gemis of gebrek aan liefde dat ik probeerde op te vullen door die ‘liefde’ te gaan zoeken in seks en relaties – vooral met oudere mannen, wat er dan weer voor zorgde dat ik heel vaak in destructieve patronen en situaties terecht kwam. Mannen die mijn grenzen niet respecteerden bijvoorbeeld of die vanuit een andere intentie in de ‘ontmoeting’ stapten dan ik achteraf gezien had verwacht. Dat zorgde dan weer voor veel schaamte, pijn, gemis en een nog lager zelfbeeld, waardoor ik op relatievlak in cirkeltjes bleef draaien.”

“Omdat ik als kind nooit heb gezien wat echte liefde is, probeerde ik dat ‘gemis’ lange tijd op te vullen door die ‘liefde’ te gaan zoeken in seks en relaties” (Deborah Seymus)

Een destructieve cirkel die ze uiteindelijk kon doorbreken door haar verleden – en de pijn en het gemis dat daarmee gepaard gingen – vol in de ogen te kijken én door de liefde die ze lang bij anderen zocht al in zichzelf te installeren. “Eerst en vooral helpt het feit dat ik nu in een warme en liefdevolle relatie zit met een toplief dat niet bang is om openlijk over seks te communiceren en die zelf ook matuur genoeg is om in die gesprekken niet verwikkeld te raken in elkaars oude littekens. Anderzijds heb ik zelf natuurlijk ook een hele weg afgelegd om in dit soort relatie terecht te kúnnen komen: met hulp van therapie heb ik geleerd om naar de pijnpunten uit mijn verleden te kijken, te bepalen welke emoties en leegtes deze in mij veroorzaakten en hoe dat verdriet er telkens weer voor zorgde dat ik heil zocht in de verkeerde mensen en situaties.”

“Door gradueel steeds meer grip te krijgen op dat verdriet, kon ik mezelf er steeds meer van losmaken én kon ik kiezen om vanaf nu op vlak van liefde en relaties anders te gaan handelen. Voldoende eigenwaarde, zelfliefde en zelfrespect uitbouwen, is een cruciale stap in het proces geweest. Dat heb ik – denk ik – vooral gedaan door me actief af te vragen wat voor mij nu precies belangrijk is in het leven, en wat voor persoon ik wilde zijn en worden. En door uit te zoeken waar nu precies mijn sterktes liggen om die vervolgens in te zetten om een leven én carrière uit te bouwen waar ik trots op ben. Ik denk dat dat laatste heel belangrijk is: je elke dag weer actief inspannen om voor jezelf het leven op te bouwen dat je wil, waardoor je ook elke dag weer trots kan zijn op de persoon die je door je eigen keuzes en inzet geworden bent. Pas als je van zo’n ‘vol’ zelfbeeld kan vertrekken, kan je volgens mij op een constructieve manier in relaties stappen. En zal je uit die relaties ook halen wat je nodig hebt – op vlak van liefde en intimiteit, maar ook op vlak van seks.”

“Als wij onze seksuele bevrijdingsstrijd nu doorworstelen, kunnen onze kinderen hopelijk van een andere attitude vertrekken” (Deborah Seymus)

De toekomst: seksuele opvoeding

Volgende generaties een zoektocht als de hare besparen, mag volgens Seymus best de missie van onze generatie worden. “De meeste mensen uit onze generatie zijn nog opgegroeid met ouders die niet echt comfortabel waren met praten over seks. Als wij die bewustwording nu wel zelf doorworstelen, kunnen we aan onze kinderen hopelijk een andere attitude meegeven: eentje waarin ‘seks en masturbatie’ niets is om in de taboesfeer te duwen, maar wel heel iets menselijk waar best openlijk over gesproken mag worden – zelfs met je ouders.”

De auteur ziet daar ook een grote rol voor weggelegd voor het onderwijs: “Duw seksuele opvoeding toch niet langer zomaar bij in het bakje van een biologieleerkracht die dat met veel schroom en tegenzin komt brengen, maar maak er een apart onderdeel in het lespakket van. En laat het gedoceerd worden door echte seksuologen of gespecialiseerde mensen die jongeren echt en open kunnen informeren over alles wat met seks, en vooral ook met seksueel plezier en genot te maken heeft. Pas dan ontstaat er een generatie die echt ruim en zelfbewust over seks kan denken en die veel minder moeite zal hebben die seksualiteit ook openlijk – maar met veel kennis en respect voor eigen en andermans grenzen – kan beleven.”

Vijftig Piemels Later, Deborah Seymus. Voor € 22 te koop bij Pelckmans uitgeverij.

Meer seksueel bewustzijn: 4 x kijken, lezen en luisteren

1. Vijftig piemels later

In Vijftig Piemels later vertelt journaliste en auteur Deborah Seynmus het relaas van de weg die ze moest afleggen op zoek naar meer seksuele vrijheid en maturiteit – én over de ‘vijftig piemels’ die ze op die weg tegenkwam. Het boek geeft niet alleen een intieme inkijk in het persoonlijke groeiproces van de auteur, maar toont ook hoe belangrijk zelfliefde en een stevig zelfbeeld zijn om op een bevredigende manier in seks en relaties te stappen.

2. Self Studies

Dat seksualiteit net zoals een gezonde voeding en beweging een belangrijke pijler is voor een goede gezondheid, hebben Lauren Verwey en Sarah Downe goed begrepen. Omdat seksueel welzijn bij veel mensen nog niet hoog op de radar staat, richtten de twee vrouwen een online platform voor ‘offline pleasure’ op. De bedoeling: tools aanbieden die mensen helpen hun seksuele verlangens verder te verdiepen.

selfstudies.com

3. It’s all about the clit

De penis is de mannelijke snelweg richting orgasme, dat weten we allemaal. Over de clitoris en clitorisplezier is doorgaans nog veel minder geweten. Het resultaat: een minder vrijelijk geëxploreerde vrouwelijke seksualiteit en een orgasmekloof. In It’s all about the clit werkt seksuologe Lotte Sierens beide met plezier voor je weg.

It’s all about the clit! Over de orgasmekloof, het vrouwelijk genot en clitkunde, Lotte Sierens. Borgerhoff & Lamberigts, € 22,99.

4. @uweporters

Hoewel seks een basisbehoefte is, blijft het onderwerp in veel relaties taboe. Om koppels aan te zetten om over het thema te praten, dropt Uwe Porters elke week een spannende vraag op Instagram: van ‘Wat is je grootste seksuele geheim?’ tot ‘Wat zou je anders aanpakken in een nieuwe relatie?’. Op die manier hoopt ze seks niet alleen bespreekbaarder te maken, maar mensen ook meer inzicht te geven in wat ze seksueel zoal verlangen. Nieuw in het gamma: om koppels te helpen hun ‘sex talk’ op gang te brengen, ontwikkelde Uwe ook een kaartenset met prikkelende vragen én bijbehorende illustraties.

Voor €19,99 te koop via uweporters.be of volgen op @uweporters