Straffe getuigenis: Bernice is klimaatjournaliste en strijdt voor de Noordpool

Feeling Redactie

03 dec 2017

Bernice (55), is poolreizigster, documentairemaakster en klimaatjournaliste. Ze heeft een hart voor de Noordpool en wil strijden tegen de opwarming van de aarde.

De wildernis is mijn liefde en mijn leven. We weten niet wat we missen als die verdwijnt

Verdwijning van de Noordpool

In de vertrekhal van de luchthaven van Schiphol meet Bernice een vierkant van drie vierkante meter uit. Het is de oppervlakte poolijs die smelt als je van Amsterdam naar New York vliegt, de oppervlakte die zij zal doen smelten als ze in het vliegtuig stapt dat haar naar huis in de wouden van Canada brengt. “Zo’n beeld maakt het helder. Mensen denken niet in tabellen of in parts per million. Maar tonen hoeveel ijs er smelt door de uitstoot van een ton CO2 is duidelijk.”

Bernice bereidt een tentoonstelling voor op de luchthaven over de laatste expeditie die ze dit voorjaar naar de Noordpool ondernam. Niet alleen wil ze de verdwijnende schoonheid van de Noordpool in beeld brengen, maar ook de verbanden benadrukken tussen onze keuzes en de effecten die al dat rijden, vliegen en kopen hebben op de natuur. “De Noordpool zijn we kwijt”, zegt ze. “Het ijs is te onstabiel geworden, het dobbert alle kanten op.

Als ik daar ben, probeer ik bij iedere ademteug te genieten van het landschap om me heen. De kleuren, de wind, de lucht, het poollicht, de ijsbergen. Het is zo uniek en zo mooi, maar het is voorbij. We hebben nog drie jaar om alle zeilen bij te zetten en maatregelen te nemen om onder een opwarming van 1,5 graden te blijven, maar de Noordpool is niet meer te redden. Toch niet in mijn leven.” Het maakt haar droevig, maar niet wanhopig. Wat ze voelt, is vastberadenheid en strijdlust.

Nood aan grote structurele verandering

Ze nodigde in de nasleep van haar expeditie 66 bedrijfsleiders uit op een boot in Spitsbergen. Ze kreeg er kritiek op. Dat dat ook niet goed is voor het klimaat om verzamelen te blazen op zo’n verafgelegen plek. Maar het is Bernice haar manier om de grote, noodzakelijke omslag aan te zwengelen. “De meeste mensen zijn er zich van bewust dat het zo niet verder kan. Per week geef ik een tot twee lezingen, ik zie hoe mensen onderuitgezakt zitten, hoe ze worstelen met het gevoel: wat kan ík eraan doen? Het lijkt allemaal zo hopeloos. Dat is het ook. En dus wil ik niet met onzin afkomen als: draai ledlampen in en hou je bandenspanning op peil. Nee, het gaat om grote structurele veranderingen. En daar heb je bedrijven voor nodig.

De directie van de luchthaven van Schiphol zat mee op die boot. Ze werd er verplicht na te denken over hoe het vliegverkeer duurzamer kan. De CEO van het Rotterdamse havenbedrijf was er ook. Ook daar dringt het besef door: we kunnen niet op die fossiele brandstof verder bouwen. Als die sectoren kantelen, is het effect heel groot. Dan hoef je mensen niet met de vinger te wijzen omdat ze in een vliegtuig stappen. We moeten niet stoppen met vliegen, wel de brandstof veranderen.”

Leve de leegte

Vóór de actieve bekommernis er was, was er bij Bernice vooral de liefde voor de wildernis en de leegte. Op haar tiende beklom ze de Matterhorn, tijdens zomervakanties werkte ze in een restaurant in de Zwitserse Alpen om ieder vrij moment de bergen in te trekken. Het was haar manier om te ontsnappen aan het geregelde en vooral dichtgebouwde leven in Nederland. Later werd ze in veel zaken de eerste vrouw: de eerste vrouw die door Birma trok, de eerste vrouw die door Vietnam reisde en de eerste Nederlandse vrouw op de Noordpool. Dat was in 2007. Het was op verschillende vlakken een kantelpunt. Voor de Noordpool en voor Bernice. “Het ijs was aan het opbreken, overal kwamen er scheuren. 2007 zou later geregistreerd worden als het slechtste ijsjaar tot dan.

Ik kwam vast te zitten met allerlei wetenschappers die wachtten op een vliegtuig dat hen kon oppikken. Het was een gouden kans voor een journaliste: ik heb de informatie, hun kennis, hun wetenschappelijke inzichten over het klimaat en de stand van het ijs uit hen gezogen. Maar vooral: het is daar dat ik heb gezien wat een kantelpunt voor het klimaat – zoals het smelten van de Noordpool – kan betekenen: niet alleen verlies je een wonder van de natuur, je komt ook in ongekend gebied terecht.

Als de aarde drie, vier graden warmer wordt, dan hebben we een klimaat waarin mensen nooit geleefd hebben. De vraag is of we dat kunnen. ”Maar opnieuw: het maakt haar niet moedeloos. “Ik krijg zo veel terug van de natuur. We zijn het misschien wat vergeten, maar genetisch horen wij thuis in die natuur. Ik ken geen mens die op zijn tachtigste terugkijkt op zijn leven en zegt: ‘Had ik maar een dag langer op kantoor gezeten’. Nee, mensen verlangen ernaar met vrienden op een mooie plek te zijn. Op een berg, in een bos, aan een waterval. Die ervaringen voeden en maken ons als mens. Dat moeten we koesteren.”

Door: Tine Hens & Foto’s: Viktor Bentley