Van ‘pussygrabbers’ tot blij bakkende tradwives: is ons feminisme failliet?
Van naar ‘pussy’-grijpende staatshoofden tot onderdanig bakkende tradwives: nee, het gaat niet goed met vrouwenrechten anno 2025. Of wel? “De feministische strijd is er geen ván en vóór vrouwen alleen, ook mannen hebben er baat bij. We zouden hen wat vaker moeten meekrijgen op de kar.” Een feministisch onderzoek.
Een hallucinante herverkiezing van een meermaals voor seksisme en grensoverschrijdend gedrag veroordeelde Amerikaanse president. Een naarstig uitdijende groep blij bakkende #tradwives die naast zelfgemaakte zuurdesem ook een leven aan de haard en complete onderdanigheid aan hun lieve echtgenoot propageren. Naar middeleeuwse folterpraktijken ruikende straffen voor vrouwen die een hoofddoek weigeren. En een miljoenenpubliek van vervaarlijk naar rechts swipende jonge mannen die prat gaan op de radicaal vrouwonvriendelijke en grofgebekte laster van ostentatief met de spierballen rollende manfluencers als Andrew Tate en Jordan Peterson.
‘Hoewel het vrouwen dankzij jaren van strijd al wel gepermitteerd is zich iets ‘stoerder’ te gedragen, geldt het omgekeerde voor mannen nog steeds veel minder’
Voor wie er na deze lamlendig lange opsomming van moderne misogynie nog aan mocht twijfelen: nee, het lijkt anno 2025 niet zo goed te gaan met vrouwenrechten en gendergelijkheid in de wereld. Niet in minder democratisch georganiseerde landen, maar – voor het eerst in pakweg vijftig à zestig jaar – ook niet bij ons.
Zo gaat Europa net als de VS al een aantal stemrondes gebukt onder een rechts-populistische golf die, zo kunnen we afleiden, staat te trappelen om zuur verworven feministische vrijheden als het recht op abortus of dat om kinderen al van jongs af aan bij te brengen dat het helemaal oké is om met twee mama’s of twee papa’s aan de schoolpoort te verschijnen, terug te doen verdwijnen. Recent onderzoek van het Jeugdonderzoeksplatform (JOP) toont bovendien aan dat jongeren, vooral mannen dan, er weer steeds vaker een klassieke invulling van de rollenpatronen op nahouden. Vrouwen langgerokt en in bloemenschort aan de haard en mannen als superieure grootverdieners die zich per flitsende Ferrari van kantoorgebouw naar gym verplaatsen om er te werken aan hun sixpack. Akkoord, dat plaatje gaat misschien wat kort door de bocht, maar wie z’n socialemediakanalen het afgelopen jaar goed in de gaten hield, weet dat de werkelijkheid er helaas toch niet zo heel ver van ligt.
Sinds een aantal maanden duikt daar onder de hashtag ‘tradwife’ – afkorting voor traditional wife – immers een hele groep vrouwen op die niets liever lijkt te willen dan een leven achter het fornuis. Een eigen bankrekening, enig zeggenschap over hun leven en over hun reproductieve rechten, lijkt hen daarbij niet echt prioritair. Aan mannelijke zijde vult de gemiddelde gen-Z-feed zich dan weer met toxische alfamannen die ongegeneerd mannelijke suprematie propageren, tegenstribbelende vrouwen voor ‘domme hoer’ uitmaken en er niet voor terugdeinzen daar met harde hand verandering in te brengen wanneer er niet naar hen geluisterd wordt.
Alsof dat allemaal nog niet erg genoeg is, lijkt dat soort toxische vrouwenhaat vandaag ook door te stoten tot in de hoogste regionen van ons systeem: in een wereld waar vooraanstaande politici zonder scrupules mogen beweren dat het lichaam van een vrouw ‘hun eigendom’ is en slogans propageren als ‘your body, my choice’, lijkt geen vrouw nog veilig.
Vrouwenhaat en ‘pussy grabbers’
Hoe we na decennialange furieuze strijd van onverschrokken Dolle Mina’s en zichzelf uithongerende suffragettes (een militante vrouwenbeweging die in de late negentiende en vroege twintigste eeuw opkwam voor stemrecht en vrouwenrechten, red.) in godsnaam in dit driest ogende straatje zijn beland? Ten eerste door al eens uit het oog te verliezen dat de feministische strijd er helaas eentje voor altijd is. Margot Delaet, politiek filosoof met specialisatie in gendergelijkheid: “We bekijken de strijd voor gelijke rechten nog te vaak als een rechte lijn vooruit, waar alleen maar méér vrijheden kunnen bijkomen. Maar niks is natuurlijk minder waar: doorheen de geschiedenis zien we dat zuur verworven vrijheden in een vingerknip weer verdwijnen.” Dat het huidige feminisme kampt met een soort ‘collectieve amnesie’ helpt de zaken niet vooruit.
Ea Utoft, docent en onderzoeker in de genderstudies aan de Radboud Universiteit Nijmegen: “We zijn vandaag vergeten hoe benauwend het gedomesticeerde leven aan de haard voor onze grootmoeders aanvoelde, en hoe intens en hardvochtig de strijd om daaruit los te breken. Mocht die kennis door verhalen wel naar ons zijn doorgevloeid, zouden we ons misschien meer en feller roeren om een terugslag te voorkomen.”
Mee daardoor kwamen we de afgelopen twintig à dertig jaar in een postfeministisch tijdperk terecht: “De wettelijke en juridische maatregelen die gelijke kansen voor mannen en vrouwen moeten garanderen, waren zodanig institutioneel verankerd, dat collectief de perceptie ontstond dat gendergelijkheid een feit was”, zegt Utoft. Onterecht natuurlijk, want in België alleen al zitten we nog altijd met een vrij grote loon- en pensioenkloof en zijn vrouwen maatschappelijk nog steeds kwetsbaarder. “Maar omdat jonge mannen van nu wel onder de illusie leven dat feministische actievoering niet meer nodig is, komt die op hen vaak over als een ‘doorgeslagen vorm van feminisme’. En dat ervaren ze niet alleen als onjuist, maar ook als potentieel bedreigend.”
Hetzelfde lijkt te gelden voor de snelheid waarmee de feministische beweging de afgelopen decennia wél vooruitgang wist te boeken. Ciska Hoet, journalist en directeur van RoSavzw, kenniscentrum voor gender en feminisme: “Hoewel gendergelijkheid voorlopig een utopie blijft, ging de positie van vrouwen er de afgelopen decenniawel stevig op vooruit. Vergeet niet dat Belgische vrouwen pas sinds 1976 een eigen bankrekening mogen hebben. In bepaalde maatschappelijke domeinen beenden vrouwen mannen zelfs voorbij. Zo studeren er vandaag bijvoorbeeld meer meisjes af dan jongens aan de universiteit of hogeschool, en behalen ze gemiddeld ook betere resultaten in hun secundair. De hypothese is dan dat mannen hierdoor onzeker zijn geworden over hun positie: want als vrouwen nu hun eigen kostwinner zijn en een eigen plek op de arbeidsmarkt opeisen, welke plaats blijft er dan voor hen nog over?”
‘Duidelijker in beeld krijgen dat feminisme niet tégen mannen is, maar net pro, en ook daar om voor hun rechten te strijden, is een cruciale stap voor vooruitgang in de toekomst’
En in tijden van stress en angst is het verleden altijd een handig instrument om naar terug te grijpen, weet Hoet: “Want hoe ongelukkigof benauwd zowel mannen als vrouwen dan wel van die inperkende, traditionele genderrollen mogen worden, ze zijn wel duidelijk.” En laat dat nu precies zijn waar we vandaag nood aan lijken te hebben: duidelijkheid, stabiliteit en veiligheid. Niet alleen op vlak van genderrollen, maar ook op dat van cultuurverschillen en geopolitiek. Hoet: “De wereld postcorona is behoorlijk bedreigend en onzeker. Naast een oorlog op twee fronten, zitten we ook met een economische én ecologische crisis. Bovendien ontbreekt het ons aan een overheid die hier op een structurele en oplossingsgerichte manier mee omgaat. Je zou als jonge twintiger voor minder angstig worden.”
Een gevoel van dreiging dat door populistische politici en sociale media nog wat aangewakkerd lijkt te worden ook. Delaet: “Waar politieke machtsfiguren als Trump of een Tom Van Grieken bij ons heel goed in zijn, is de economischeangst die mensen voelen in de schoenen van bepaalde minderheidsgroepen schuiven, zodat daar gevoelens van haat en discriminatie tegen ontstaan. Migranten worden voorgesteld als een soort ‘elitaire kapers van welvaart’ die zonder daar al te veel voor hoeven uit te steken, al onze financiële middelen komen opslorpen. Transpersonen of mensen die zich bezighouden met genderongelijkheid, worden dan weer weggezet als een ‘woke-elite’ die over zoveel welvaart beschikt, dat ze zich zorgen kunnen maken over zogenaamd ‘futiele’ dingen. Natuurlijk zorgt zo’n instelling voor een wij-zij-denken.” En voor een discriminerende houding tegenover alle groepen die als potentieel bedreigend worden weggezet: migranten, transpersonen, maar bij uitbreiding dus ook gewoon vrouwen die opkomen voor hun rechten. Dat de algoritmes van sociale kanalen als Facebook en TikTok voorrang geven aan opruiende content, gooit vermoedelijk extra olie op het vuur. “Zelfs als je van oorsprong helemaal niet rechtsdenkend bent, kun je zo soms toch in een vicieuze cirkel terechtkomen van extreemrechtse en seksistische content.”
Al geldt volgens Delaet aan linkse zijde wel hetzelfde: “Het feminisme dat vandaag zo welig op sociale media tiert, is een luide en vaak veel te oppervlakkige vorm van feminisme, waarin heel ingewikkelde theoretische debatten over ‘gender’ en ‘gelijkheid’ soms al eens gereduceerd durven worden tot ongenuanceerde oneliners als ‘fuck men’. Feminisme wordt er voorgesteld als een strijd tussen de sekses, in plaats van een gedeelde strijd tegen het patriarchaat, die ook mannen onderdrukt”, aldus Delaet.
De trad-generatie
Dat mannen de conservatieve kant kiezen, lijkt één ding. Maar dat er vandaag een trad-generatie opstaat die exact hetzelfde doet, nog een ander. Utoft: “Dat er anno 2025 nog vrouwen bestaan die het als hun eerste en enige taak zien om zich voort te planten en vervolgens ook voor die kroost te zorgen, lijkt misschien gek, maar heel nieuw is dat niet. Door de geschiedenis heen zijn er altijd al conservatieve vrouwen geweest. Om maar één ander voorbeeld te geven: toen de Amerikaanse tak van de Redstockings (een radicale vrouwenbeweging die in de jaren 60 en 70 streed voor gelijke rechten in de VS, red.) op punt stond baanbrekende wetgeving rond gendergelijkheid goedgekeurd te krijgen, werd die op het laatste moment afgeblokt door Phyllis Schlafly, een rechts-conservatieve huisvrouw die in christelijke milieus stemmen ging ronselen.” Exact dát lijkt de strijd voor gelijke rechten zo moeilijk te maken: wat je precies als vooruitgang ziet, hangt maar af van je kleur op het politieke spectrum.
Onze tenen gaan alvast spontaan krullen bij de onderdanige toon waarop een met het haar keurig in een blonde fiftieskrul gedraaide @esteecwilliams vrouwen online uitlegt hoe ze precies ‘een echte man’ kunnen strikken. En al evenzeer bij de tot racisme en discriminatie opruiende blogposts van Ayla Stewarts Wife with a purpose. Daarnaast zijn er ook een hele hoop minder radicale tradwives waarvan het gezapige bestaan zelfs de meest ‘vrijgevochten’ girlboss lichtjes lijkt te kunnen charmeren. Waarheid of niet: soms klinkt een dag met je blote handen in het deeg en een fles eigenhandig uit de uier getapte melk op het aanrecht, gewoon beter dan alweer een hectische dag van crèche naar kantoor voor een loon dat amper de helft van dat van je mannelijke wederhelft beslaat – die nota bene zo goed als exact dezelfde job uitoefent.
“Ik vind het zelf ook uitdagend om zoveel balletjes in de lucht te houden”, lacht Ciska Hoet. “Het is zelfs zo dat een aantal van die ‘nieuwe tradwives’ zich in een vorig leven feminist noemden, maar nu een traditionelere manier van leven aanhangen, omdat de manier waarop de verhouding werk-privé vandaag voor jonge vrouwen georganiseerd wordt, compleet onwerkbaar is. Naast een even hoge druk om succesvol te zijn, carrière te maken en lange uren te kloppen, blijft immers ook het merendeel van de huishoudelijke taken op hun schouders vallen. Het verbaast dus niet dat het verlangen leeft om daaruit los te breken. Waar tradwives voor mij wél de mist ingaan, is bij het antwoord dat ze daarop formuleren: namelijk zich volledig financieel afhankelijk en ondergeschikt maken aan hun partner.”
‘Veel van die ‘nieuwe tradwives’ kiezen voor die terugkeer naar traditie als reactie op de compleet onwerkbare manier waarop de verhouding tussen werk-privé er voor jonge vrouwen van nu uitziet’
Vergeet trouwens ook niet dat het idyllische leven tussen de zelfgeteelde groenten op de @ballerinafarm van Hannah Neeleman er dan wel heel aanlokkelijk uit mag zien, heel realistisch lijkt het niet – of toch niet voor de gewone sterveling. Heelder dagen zuurdesem kneden in dure couturejurken terwijl je vanuit je landhuis uitkijkt over een uitgestrekt domein met enkel het loon van één persoon om rond te komen, zal weinigen gegeven zijn. Achter de meeste tradwives zit dan ook aardig wat familiekapitaal verborgen – dat, of een man met meer dan negen nullen op de bankrekening. “Bovendien propageren deze vrouwen wel financiële afhankelijkheid, voor zichzelf hebben ze op TikTok en Instagram wel degelijk een heel economisch imperium uitgebouwd waar ze goed aan verdienen”, duidt Hoet. “Het grappigst aan de hele tradwifehype is misschien nog wel dat conservatieve vrouwen er nu, zonder zich daarvan bewust te zijn, eindelijk in slagen te doen wat weinig feministen hen al voordeden: namelijk heel direct duidelijk maken hoeveel tijd en werk er in huishoudelijke taken en in de opvoeding van kinderen kruipt en hoeveel hoger die inspanningen door de maatschappij gewaardeerd – en bij voorkeur ook betaald – zouden mogen worden.”
‘Fuck men’ en de 4B-beweging
Naast vrouwen die goedlachs meedrijven op de huidige conservatieve golf, duikt er ook anno 2025 gelukkig nog heel wat onbevreesd en stevig links verzet op. Denk bijvoorbeeld maar aan Ni Una Menos, een van oorsprong Argentijnse beweging die aandacht vraagt voor femicide en ander gendergerelateerd geweld. Of aan de hele #MeToo-beweging die sinds 2017 al talloze mannen en vrouwen hielp hun persoonlijke ervaringen met seksueel geweld en intimidatie naar buiten te brengen, en zo wereldwijd een verhoogd bewustzijn en een hele reeks beleidsveranderingen op gang bracht.
Een grote, nieuwe sprong voorwaarts in die strijd, werd een paar weken geleden gezet door Gisèle Pelicot, een ‘doodgewone’ 72-jarige Française die door haar man tien jaar lang gedrogeerd en verkracht werd, door hem en door minstens 72 andere mannen. Een gruwelijk lot waarvoor Gisèle onverschrokken weigert de schaamte te dragen: ‘Il faut que la honte change de camp’, klinkt het manhaftig. Niet slachtoffers van seksueel geweld moeten zich schamen, maar wel de daders, zo maakt ze duidelijk. Niet alleen voor andere overlevers van seksueel geweld een niet te overschatten signaal, ook voor voorvechters van vrouwenrechten wereldwijd een symbolische heldendaad om zich aan op te trekken. Wat ze dan ook instant lijken te doen: sinds de aanvang van het proces Mazan werden er al tientallen protestacties in Gisèles naam georganiseerd. Haar inmiddels tot een feministische verheven leuze siert, samen met haar beeltenis, op talloze plekken het straatbeeld van grote Franse steden als Lyon, Rijsel of Parijs.
‘We zijn vandaag vergeten hoe benauwend het leven aan de haard voor onze grootmoeders aanvoelde’
Nog meer vrouwenverzet in Zuid-Korea – en sinds de herverkiezing van Trump ook in de VS. Onder de noemer 4B movement verenigen vrouwen zich daar momenteel om de oprukkende vrouwenhaat collectief de kop in te drukken. Hun basisregels: geen romantische relaties met heteromannen, geen huwelijken, geen kinderen en geen seks. Hoet: “Je kunt dat ‘radicaal’ noemen, maar in een omgeving waar invloedrijke politici het normaal vinden het lichaam van een vrouw te bestempelen als hun eigendom, vind ik dat best nog meevallen qua radicaliteit. Uiteindelijk maken zij alleen een keuze voor zichzelf, een keuze om niet langer seks of relaties aan te gaan met mannen die geen respect voor hen hebben en dat is er eentje die op niemand anders dan henzelf een impact heeft. Terwijl een uitspraak als ‘your body my choice‘, dat is echt een grensoverschrijdende inbreuk op iemand anders’ lichaam en op iemand anders’ bestaan.”
Utoft beaamt: “Ik zou er niet versteld van staan als de suffragettes al eens exact hetzelfde deden. Die gingen bovendien veel verder: met gevaar voor eigen leven brand stichten bij overheidsgebouwen of maandenlang in hongerstaking gaan, dát was radicaal. Mannen zonder respect en verantwoordelijkheid seks onthouden, vind ik veel minder vergaand.”
Om de feministische strijd in de toekomst meer voet aan wal te geven, pleiten de experten voor een aanpak die genderverschillen overstijgt. Feminisme gaat immers veel veder dan de strijd om vrouwenrechten alleen, en dus kan de strijd ook door veel meer mensen dan vrouwen alleen getrokken worden. Delaet: “Zo kun je bijvoorbeeld gediscrimineerd worden op basis van geslacht, maar evenzeer op basis van huidskleur, religie, etniciteit of leeftijd. Het zou voor links strategisch zijn om coalities te vormen over die verschillen heen om zo één brede beweging te bouwen die strijdt voor feministische ijkpunten. Dat geen van de minderheidsgroepen daarbij moet inleveren op fundamentele principes, is natuurlijk cruciaal, maar volledig op één lijn zitten om naar een politiek doel toe te werken, hoeft ook niet. Bijvoorbeeld: non-binaire mensen en mensen die non-binariteit niet begrijpen, zijn allebei slachtoffers van het huidige klimaatbeleid. Samen strijden voor genderrechten zal daardoor misschien niet altijd even makkelijk zijn, maar voor klimaat kunnen ze wél de krachten bundelen. De feministische strijd kent zoveel verschillende frontlinies, dat er ook ruimte is voor verschillende strekkingen.”
Strijdbare mannen
Heel belangrijk om stappen in de goede richting te zetten volgens Hoet, is dat we ook mannen meekrijgen in de strijd, en dat is iets dat we de afgelopen jaren misschien wel een beetje uit het oog verloren zijn. “De feministische strijd is er geen ván en vóór vrouwen alleen, ook mannen hebben er baat bij. Want strijden voor vrouwenrechten, betekent omgekeerd ook strijden voor die van mannen. Iedereen, los van voor ingebakken verwachtingen, de kans geven om zich te ontplooien tot het unieke individu dat hij of zij is: dat is feminisme. Maar dat is, zeker voor mannen zelf, nog niet altijd even duidelijk.” Hen bewust maken van het feit dat feminisme niet tégen, maar net ook pro mannen is, lijkt dan ook een cruciale stap voor een breder draagvlak in de toekomst. Het bredere draagvlak dan weer cruciaal voor vooruitgang.
“Op vlak van strategie en aanpak merk je trouwens dat we op een kantelpunt gekomen zijn”, zegt Hoet. “Terwijl de eerste overwinning van Trump in de VS nog gevolgd werd door een massa van straatprotesten en Women’s Marches, zoeken feministen nu volop naar een andere manier om invloed uit te oefenen. Sommigen zetten in op politiek lobbywerk, anderen proberen in de staat waar ze wonen en werken nog vlug een aantal politieke maatregelen door te voeren die het Trump en co. de komende vier jaar moeilijker zullen maken om belangrijke vrijheden zomaar van de kaart te vegen.” Wat wel sowieso belangrijk blijft, is erop toezien dat gendergelijkheid stevig verankerd blijft in onze wetgeving. “Wetten en regels zijn een spiegel voor de waarden die je als maatschappij hoog houdt. Als je per wet vastlegt dat alle mensen ongeacht sekse en gender gelijk zijn en beleidsregels ontwikkelt die daar concreet op toezien, dan volgt de publieke opinie na verloop van tijd. Soms moet je eerst beleid maken, om zo de ideologische onderbuik mee te krijgen.”
‘Leer kinderen van jongs af aan dat karaktereigenschappen volledig losstaan van sekse’
Institutionele maatregelen die vandaag vooraan de agenda zouden moeten staan, zijn betaalbare kinderopvang en een gelijke verdeling van ouderschapsverlof. “Pas als het voor mannen even makkelijk wordt als voor vrouwen om verlof op te nemen om te zorgen voor hun kinderen, kan het idee van de ‘zorgende vader’ ooit ingeburgerd geraken natuurlijk”, aldus Hoet. Ook belangrijk daarvoor: het dichten van de loonkloof en een heroriëntatie van de voorlopig gemiddeld vooral mannelijk georganiseerde bedrijfscultuur. “Zorg bijvoorbeeld voor flexibele uren in sectoren waar dat kan en voor de herwaardering van zorgberoepen en de dienstensector via betere voorwaarden.”
“Op ideologisch macroniveau maakt onze samenleving best meer ruimte voor mannen om hun zachte en zorgende kant te ontwikkelen. Want hoewel het vrouwen dankzij jaren en jaren van strijd al wel gepermitteerd is zich iets ‘stoerder’ te gedragen, geldt het omgekeerde nog steeds veel minder. Een zorgzame huisvader wordt nog steeds als ‘minder vanzelfsprekend’ beschouwd dan een vrouwelijke bedrijfsleider.”
Pas als die perceptie keert en er ook voor mannen meer ruimte en vrijheid komt, om zich los van gender en ingebakken stereotypen te ontplooien tot het unieke individu dat ze zijn, kan er echt gelijkheid komen. Om zo’n ideologische transformatie in gang te zetten, kijken de experten dan weer vooral naar onderwijs en educatie: “Leer kinderen van jongs af aan dat karaktereigenschappen volledig losstaan van sekse. Pas dan kun je hopelijk ooit tot een generatie komen die zich niet meer, of alleszins veel minder, door dat soort van diep ingebakken vooroordelen laat leiden”, besluit Hoet.
De feministische strijd in 10 mijlpalen
1792: Mary Wollstonecraft publiceert A Vindication of the Rights of Woman, waarin ze pleit voor gelijke educatie voor vrouwen.
1893: Nieuw-Zeeland wordt het eerste land waar vrouwen stemrecht krijgen.
1948: Gendergelijkheid wordt erkend als een fundamenteel mensenrecht.
1963: Betty Friedan publiceert The Feminine Mystique, waarin ze de ontevredenheid van huisvrouwen beschrijft en een plaats voor hen opeist op de arbeidsmarkt.
1967: Verschillende landen beginnen met de legalisering van abortus.
1974: Dankzij de Equal Credit Opportunity Act mogen vrouwen voor het eerst een eigen bankrekening of lening openen.
1991: De getuigenis van Anita Hill tegen Clarence Thomas in de VS geeft het startschot voor de vierde feministische golf, die focust op seksuele intimidatie en grensoverdrijdend gedrag.
2017: De #MeToo-beweging brengt die thema’s wereldwijd onder de aandacht.
2022: Op de dood van Jina Mahsa Amini in Iran volgt een storm aan protest die wereldwijd de aandacht vestigt op antifeministische regimes.
2024: Als reactie op een golf aan oprukkende vrouwenhaat richten Zuid-Koreaanse en Amerikaanse vrouwen de 4B movement op waarbij ze alle seksuele en intieme relaties met heteromannen verbreken.
Meer lezen
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
