Het Zwarte Woud: toerist in een kerstsprookje

Het Zwarte Woud laat zich ontdekken als een magisch kerstsprookje: met 15 verrassingen vol luxe en romantiek, langs mysterieuze bossen en feërieke kerstlichtjes.

1. In bed met Napoleon

De beroemde Kaisersallee en Lichtentaler Allee voeren ons langs de Oos-rivier de heuvel op naar het historische centrum. De bomen schitteren vol lichtjes. De zware deur van Hotel Belle Epoque zwaait verwelkomend open onder een zwierig gietijzeren afdak en binnen belanden we meteen in een andere eeuw. Een macaronroze napoleontisch bed is de leuke verrassing als we onze kamerdeur openen.

Ik waan me even Stéphanie de Beauharnais, groothertogin van Baden en Napoleons adoptiefdochter, wanneer ik het boudoirtafeltje, de beeldjes en de schilderijen zie. “Mijn moeder en ik verzamelen antiek, geen betere plek dan hier om dit tot zijn recht te laten komen en gasten te laten meegenieten”, zegt eigenaar Andreas Rademacher.

“En de knipoog naar Napoleon is logisch. Onze regio ­Baden was rond 1800 Fransgezind en door die revolutionaire ideeën zelfs eventjes een republiek, die onderdrukt werd door Pruisen.” Aan het boudoirtafeltje breng ik mijn make-up zorgvuldig aan. De toon is gezet voor een bijzondere ­eindejaarsbeleving in een van de meest romantische én luxueuze streken van Europa.

2. Baden in weelde

Al eeuwenlang komen kuurgasten in Baden-Baden genieten van de warmwaterbronnen, en dat gaan wij ook doen. Het minimuseum met Romeinse ruïnes schetst de geschiedenis van de thermen die de stad zijn naam bezorgden. Na duizend jaar in de vergetelheid werden de baden heropend door de markgraaf van Baden. Sedert 1900 is het de zomerhoofdstad van Europa en het favoriete kuuroord van adel en koningen, van Queen Victoria tot Napoleon III.

Nu kunnen wij royaal genieten in de hamams, sauna’s en zwembaden. De bijzonderste plek om vandaag van het warme water te genieten is het statige Friedrichsbad in neorenaissancestijl. Marmeren vloeren en de imposante architectuur met hoge, ronde koepels maken het chic. Al heeft het ook wel wat weg van een sanatorium: strenge plakkaten, pijlen en nummertjes wijzen je de juiste volgorde van het circuit en geven aan hoelang je het best vertoeft in elk van de zeventien stops.

De winterkou kan ons niks maken. Al sinds 1877 geven de baden dat effect. En sinds twee jaar is Baden-Baden ook officieel uitgeroepen tot werelderfgoed vanwege zijn thermen. Wie meer van moderne wellnessbaden houdt, kan terecht in de thermen van Caracalla.

3. Kerstlichtjes in de duisternis

Inmiddels is de avond al ingezet. In de Lichtentaler ­Allee verjagen de duizenden kerstlichtjes het donker. Een betoverende markt onder de verlichte bomen, ideaal om cadeautjes te scoren zoals lamsleren handschoenen, geurkaarsen, lokale brandewijn, kersenconfituur en allerhande lampjes. Legendarisch zijn de chocoladetruffels en Roulettenkügel van confiserie Rumpelmayer. Je kunt hier eindeloos blijven snuisteren en cadeaushoppen. De setting maakt het extra betoverend: de statige gaanderijen met de kolommen van het Kurhaus, de prachtig versierde kerstbomen en er zijn ook concerten.

De kerstmarkt pakt ook uit met lekkers. Glühwein en verfijnde hapjes, waar je ook van kunt genieten in de elf exclusieve gourmetiglo’s. Wij vinden ze veel weg hebben van reuzegrote, transparante, twinkelende kerstballen. We ritsen de transparante deur van eentje ervan open. Het is er zalig warm zitten met zicht op het fraaie schouwspel en een fonduelette op het menu – een originele combinatie van fondue en raclette – terwijl we de geuren en geluiden van de Christkindelsmarkt in ons opnemen.

4. Op bezoek bij Dr. Oetker

De loopjongen opent de deur voor ons in hét vijfsterrenhotel van de stad: het Brenners. Een gigantische kerstboom met rode strikjes en een berg cadeautjes siert de marmeren inkomhal. Een langharige witte kat heeft zich arrogant languit gedrapeerd op de receptie. “Wees gerust, dat is onze huiskat Kleopatra, een speciaal Birmees ras dat geen allergieën uitlokt”, zegt de beminnelijke receptionist, die ook Nederlands blijkt te spreken. “Jullie hebben een tafel gereserveerd bij Fritz & Felix? Komt u maar mee, dan wijs ik de weg.”

Hoewel het hotel erg klassiek oogt, is de brasserie een pak hipper. Op de grill wordt alles bereid: vis, vlees en groenten. Pizza staat niet op de menukaart. Nochtans is dit het heiligdom van de familie Oetker. Schatrijk geworden doordat hun overgrootvader August, bakkerszoon én apotheker, in 1893 het allerbeste recept voor bakpoeder op punt stelde. En de perfect rijzende bloem in kleine pakjes verkocht met recept op de achterkant. Nu hebben ze ook een pizza-imperium en een ruime collectie luxehotels, van Parijs tot Palm Beach, van Capri tot Courchevel. “Hier komen ze om belangrijke beslissingen te nemen over hun zaken. Deze omgeving vinden ze ideaal om in alle rust na te denken”, vertelt de hotelmanager. “Geen wonder, met een park van 24 hectare eromheen en een spa.”

5. Massage in Villa Stephanie

“Hierlangs, alsjeblieft”, wenkt de masseur. “Volg mij maar.” Wil u een Zweedse, Hawaïaanse of ayurvedische massage? Een onderwatermassage misschien?” Wij zetten ons verstand op nul en laten ons verwennen in spahotel Villa Stephanie. Een kamer – ter grootte van een appartement – is er onbetaalbaar voor de doorsnee toerist, maar een bezoek aan de wellness van 500 vierkante meter met thermaal water, geurige stoombaden en prachtig zwembad is zijn prijs waard. Een lichaamsanalyse met trainings­advies kan ook, of een dieetplan.

6. De grootste opera van Duitsland

Nog een deur om zeker open te duwen in Baden-Baden is die van het Festspielhaus, de grootste opera van het land en de op één na grootste van Europa. Want kuurgasten willen zich ’s avonds natuurlijk niet vervelen.

Het gebouw zelf is al merkwaardig: het voormalige station van de stad werd omgetoverd tot opera. Dit jaar viert de schouwburg zijn 25-jarige jubileum en valt er extra veel moois te zien en te horen. In de adventsperiode staat er ballet op het programma: ­Assepoester door het Bayerisches Staatsballett en een concert door het Wiener Philharmoniker – niet van de minsten. Geregeld wordt op dit podium nieuw talent ontdekt, zoals de inmiddels wereldberoemde mezzosopraan Elīna Garanča. Met oudjaar komt de enige waardige opvolger van Pavarotti er optreden: tenor Juan Diego Flórez.

7. Daar bij die watermolen

We stappen de huurauto in om de omgeving te verkennen. Het Zwarte Woud staat bekend om zijn vele watervallen, en die bij de Geroldsauer Mühle willen we zeker zien. We horen het water stromen en de vogels tsjirpen, terwijl we over de houten bruggen en zandwegjes steeds dieper het bos inlopen zonder een levende ziel tegen te komen.

Het wordt stiller, killer en donkerder in het dennenbos. We voelen ons als twee Roodkapjes zonder mandje – goed wetende dat de wolf ook in het Zwarte Woud weer helemaal terug is. Het was de schriktocht waard; een onverwacht mooie waterval klatert fotogeniek in trapjes naar beneden tussen de mosgroene rotsen. Met meer tijd én moed zouden we wel verderwandelen, op een van de vele paden aan dit wandel­portaal Bütthof, waar je tot 1.000 meter kan klimmen aan de noordelijke rand van het Zwarte Woud. We zijn blij als we lichtjes in de verte zien, en duiken de ­Gerolsauer Mühle in. Behalve een openhaard, een restaurant en ­kamers biedt die streekproducten, zoals wildspecialiteiten en uitstekende regionale wijnen en bieren.

8. XXL adventskalender in Gengenbach

Om klokslag 18 uur opent er dagelijks een deurtje – of eigenlijk venstertje – in de gevel van het mooi verlichte stadhuis van Gengenbach. Het hele gebouw vormt één grote adventskalender. Elk jaar wordt er werk van een andere moderne kunstenaar geprojecteerd op de ramen. Dit jaar van de hand van Duits illustrator Olaf Hajek, eerder viel de eer te beurt aan Marc Chagall en Andy Warhol.

Daaronder schittert de kleine maar fijne kerstmarkt, een miniatuurversie van de markten van grote buursteden als Straatsburg, dat maar op een drie kwartier rijden ligt, even ver als Baden-Baden. De barokke kerk van het Benedictijner­klooster daarentegen heeft geen ramen, enkel de vensters die aan de binnenkant op de muren werden geschilderd. In de Altstadt van Gengenbach zijn er nog veel vakwerkhuizen en enkele stadspoorten uit de zeventiende eeuw, wat de setting van de kerstmarkt extra sprookjesachtig maakt.

8. Koekoek

Op naar Triberg, bekend van de koekoeksklokken. Al lang voor het dorp in zicht komt, zijn er tientallen klokkenwinkels en horlogeshops die hun tikkende waar schreeuwerig aanprijzen. Vlak bij de tunnel is er zelfs een klokkenmuseum. Het volledige huis is één enorme koekoeksklok, de grootste ter wereld, met een vogel van 1 ton. Een bijzonder kitscherige toeristenval, maar wie weerstaat de drang om het beest er stipt op tijd te zien uitkomen? Wij niet. We lopen zelfs binnen en zien daar het klokmechanisme enorm uitvergroot – toch wel knap hoe zo’n ding in elkaar steekt. Niet digitaal, wel steeds stipt op tijd. Als eeuwige laatkomers poseren we pront bij de krakelende vogel en bezorgen onze whatsappende vrienden onstuitbare lachbuien.

10. Kirsch versus gin

Ons bevalt de typische drank van het Zwarte Woud wel, Kirsch of kersenjenever. Ook ander fruit zoals abrikozen, peren en mirabellen dient als basis voor heerlijke jenevers. Maar die krijgen stilaan concurrentie van lokale gin, zoals Boar Gin, gelauwerd voor zijn zelfgestookte en met truffel gearomatiseerde sterke drank. Er is zelfs de heet geserveerde ‘Glüh Gin & Berry’ van distilleerderij Sinne, perfect om op te warmen. Maar mijn keuze is snel gemaakt: de fruit­jenever wint. Zeker die van de familie Schmiederer, die versgeplukt rijp fruit in de koperen ketels stookt, aangelengd met bronwater, tot brandewijn van 42 graden. Prosit!

11. Dolletjes in Dollenberg: van koekoeksklokken tot de enige echte Schwarzwaldtorte

Diezelfde familie Schmiederer baat luxehotel Dollenberg uit. Schitterend gelegen op een berg, gelauwerd door vele hotel- en restaurantinspecteurs en in volle kerstglorie versierd. De koekoeksklokkencollectie aan de muur hier is van de elegantere soort. “Wij zijn verzamelaars van speciale klokken. Ze staan allemaal op een ander uur, voor onze internationale gasten”, vertelt de jongste telg van de Schmiederers. Aan de muur prijkt ook de gloednieuwe Kuckuck-Award, die zijn vader kreeg voor zijn levenswerk, het luxueuze hotel-restaurant Dollenberg.

Weer zwaait een deur attent voor ons open. “In restaurant Le Pavillon van Dollenberg kun je elke dag voor een andere zithoek kiezen”, zegt de serveerster-met-schattige-vlechtjes. “Een miniblokhut of in de veranda, wat verkiezen jullie?” Dat er vaak zuurkool en schnitzel op het menu staat – ook in de beste restaurants – verhindert niet dat ze een verfijnde keuken serveren in het Zwarte Woud. Tweesterrenchef Martin Herrmann bewijst dat met zijn menukaart, waaruit ik snoekbaars met rieslingsaus kies na mijn schorsenerensoep met stukjes bladgoud.

Een korte wandeling brengt ons door het bos naar chalet Renchtalhütte, een bijhuis van hotel Dollenberg. We duwen de houten deur open en belanden in de ultieme gezelligheid, met houten balken en tafels met rood-witte kleden. Daar kunnen we de beroemde zwartewoudtaart proeven. Superluchtige chocoladecake met kersenconfituur ertussen, dat alles bedekt met room en bestrooid met geraspte melkchocolade – we proeven ook een subtiel scheutje kirsch. Het perfecte vieruurtje, met uitzicht op het woud.

12. Skiën op de Feldberg

Wie zin heeft in het echte werk kan terecht op zestien pistes tot bijna 1.500 meter hoog op de Feldberg. Van blauwe pistes tot zwarte, elke skiër komt hier aan zijn trekken. De ene kant van de berg met bomen, de andere zonder. Maar met overal een weids uitzicht. Daar kun je gelukkig ook van genieten als het lang wachten is aan de liften in dit populaire skigebied.

13. Dirndls en bosgeesten

Hotel Schlehdorn heeft zelfs een eigen skigebiedje voor de deur: Schwarzenbach. De receptie met een prachtige houten trap is indrukwekkend. Onze kamer oogt romantisch, met rood-witte wollen stoffen en stoelen met hartjes erin gesneden. Hoe langer we kijken, hoe meer leuke details we opmerken. De lampenhouders zijn een koeienkop en een steenbok. De rugleuning van de stoel blijkt een grijnzende bosgeest. Experts in houtsnijwerk zijn ze hier duidelijk. Eenmaal in de bergen zijn dirndls en vestjes in groene jagersvilt plots vanzelfsprekend. De bediening is attent en vrolijk. Elk op hun manier brengen ze schwung in hun traditionele outfit, de één heeft er tattoos bij, de ander een brede glimlach en Pippi Langkous-staartjes.

14. Jonge chefs aan zet

“Een jonge generatie chefs is opgestaan en laat een nieuwe wind waaien door de lokale keuken”, lezen we in ­Heimatküche. De moderne vormgeving van het kookboek contrasteert met het familieportret aan de muur van de ­Dünnebackes in de vorige eeuw. Chef-kok Johannes is hun kleinzoon en serveert ons origineels, zonder zijn roots te vergeten. Appel-spinaziesoep. Dan wild met een lokale rode wijn: Bercher-spätburgunder. Ook zijn dessert, een speelse variant van de bekende taart zullen we niet snel vergeten: ­kriekensorbet en een chocoladesoes gevuld met kersenschuim.

15. Klimmen naar watervallen

De calorieën wandelen we eraf rond het dorpje Menzenschwand, over trappen en bruggen in de ­granietrotsen. Prachtige watervervallen zijn er te zien, zoals de ­Todtnauer Wasserfall die 97 meter naar beneden tuimelt. De waterval aan de Ravennaschlucht is nog hoger. Onderaan de fraai verlichte spoorwegbrug over die kloof schitteren de lichtjes van de kerstmarkt, een bijzonder pittoresk zicht.

Na een frisse wandeldag is het heerlijk opwarmen in de sauna van Hotel Schlehdorn. “Hier is jullie rieten mand met sloffen en badjas”, zegt de attente receptionist. De keuze is weer moeilijk, tussen hooibedden, schommels met uitzicht en diverse sauna’s. We wagen ons buiten in de kou en plonzen in het warme buitenbad, om daarna op te drogen in de panoramische sauna. We kijken uit op de bossen en de ski­piste. In de verte slalommen piepkleine ventjes en vrouwtjes naar beneden op hun latten. Het tafereel doet me denken aan het miniatuurlandschap met sneeuwpiste en bewegende skiërtjes dat we thuis altijd bovenhalen met kerst. Zo zalig dat we dit jaar vieren midden in de live versie!

Door Evy Van Elsacker. Beeld: Karl Bruninx.

Meer reistips